چکیده:
شناخت انسان و بررسی ابعاد و شئون مختلف او مورد اهتمام ادیان، مکاتب و شماری از رشته های علوم بشری است. «کرامت ذاتی انسان» به معنای شرافت، بزرگی و والایی او، نقطه تلاقی بسیاری از انگاره های انسان شناسانه است. نوشتار پیش رو، پژوهشی کتابخانه ای و اسنادی است که به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است و می کوشد تا با تمرکز بر سیره هشتمین پیشوای شیعیان، امام علی بن موسی الرضا (ع) برخی از ابعاد کرامت انسان را در کلام گهربار و رفتار تابناک آن حضرت به بحث بگذارد. یافته های پژوهش حاکی از جایگاه ویژه کرامت انسان در سیره امام رضا (ع)است.همچنان که این یافته ها بیانگر تمایز این دیدگاه با دیدگاه های رقیب و غیر وحیانی است. مهم ترین ویژگی های نظریه کرامت انسان در سیره امام عبارتند از؛ برخورداری از صبغه توحیدی، سازگاری با دیگر آموزه های اخلاقی، اعتدال و میانه روی، برخورداری از ضمانت اجرایی درونی و جامع نگری.
خلاصه ماشینی:
نوشتار پیش رو، پژوهشی کتابخانه ای و اسنادی است کـه به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است و میکوشد تا با تمرکز بـر سـیرة هشـتمین پیشـوای شیعیان ، امام علی بن موسیالرضا (ع ) برخی از ابعاد کرامت انسان را در کلام گهربار و رفتار تابنـاک آن حضرت به بحث بگذارد.
همچنین بنـد ششم از اصل دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی به اهمیت کرامت انسان اشاره و آن را بـه همـراه اصول بنیادین اسلام مانند توحید، نبوت و معاد ذکر نموده است .
در این میان گفتار و رفتار گـزارش شده از معصومان (ع ) به ویژه سیرة تابناک حضرت امام رضا(ع ) ـ که به حق ترجمان قـرآن هسـتند ـ- منبعی غنی و سرشار برای بازخوانی کرامت انسان است .
این صفت در اصل بر انسان اطلاق می گردد، اما گاه در کاربرد عام خود برای موارد دیگری نیز به کار رفته است و برای وصف موجودات دیگر مانند اسب ، شتر و درخت نیز به کار گرفته میشود» (ابن منظور، ١٤١٤ق .
ک؛ جوادی آملی، عبدالله ، ١٣٧٢: ٢٢ـ٢١؛ و یدالله پور، ١٣٨٨: ١٤١ـ١١٩).
در سیرة امام رضا (ع ) نمونه های فراوانی از این موارد یافت می شـود کـه شایستۀ توجه و بهره گیری است ؛ به عنوان مثال به سه مورد از آنها اشاره می شود: ١ـ٢) مودت اهل بیت (ع ) در احتجاج طبرسی نقل شده است : «در زمان ولایت عهدی امام رضا (ع ) جمعی بـرای اسـتفاده از محضرش از راه دور به مرکز خلافت آمدند و اذن دخول خواستند تا ایشان را ملاقات کننـد، ولـی ایشان (ع ) مخالفت کردند.