چکیده:
امروزه علیرغم تحولات چشمگیر در عرصههای مختلف تعلیم و تربیت، در زمینه روشها و رویکردهای تربیت اخلاقی و ارزشی تلاشهای لازم صورت نگرفته است. ضعف و نارسایی موجود در این زمینه ناشی از پارهای تردیدها و ابهامهایی است که از جمله آنهاست: ابهام در مبانی تربیت اخلاقی، تضاد موجود بین اهداف تربیت اخلاقی و روشهای آن، ابهام در نتایج آن که متضمن نوعی تلقین و یا رفتار مصنوعی است، ابهام در مورد اصول تحول اخلاقی، وجود مفاهیم و تعابیر متضاد و مختلف از تعلیم و تربیت اخلاقی، وجود مدلهای متعدد، مسئله تمایز بین تربیت اخلاقی و آموزش ارزشها، ضرورت و امکان تربیت اخلاقی، اعتبار مبانی معرفتشناختی آموزش اخلاقی و ارزشی و تردید نسبت به اثربخش بودن آنها. ارائه پاسخ مناسب برای همه این ابهامات مستلزم طرح مباحث مربوط به رویکردها و روشهای تربیت اخلاقی و ارزشی و تدوین و طراحی روشها و رویکردهای مناسب آن است. نویسنده در این نوشتار در پی بیان مسائل مربوط به تربیت اخلاقی و ارزشی، مفهومشناسی تربیت اخلاقی و ارزشی و طرح مختصر روشها و رویکردهای تربیت اخلاقی و ارزشی است و بر این باور است که طرح و تبیین و توصیف روشها و رویکردهای فوق در رفع ابهامات و مشکلات مطرحشده موثر خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"ضعف و نارسایی موجود در این زمینه ناشی از پارهای تردیدها و ابهامهایی است که از جمله آنهاست: ابهام در مبانی تربیت اخلاقی، تضاد موجود بین اهداف تربیت اخلاقی و روشهای آن، ابهام در نتایج آن که متضمن نوعی تلقین و یا رفتار مصنوعی است، ابهام در مورد اصول تحول اخلاقی، وجود مفاهیم و تعابیر متضاد و مختلف از تعلیم و تربیت اخلاقی، وجود مدلهای متعدد، مسئله تمایز بین تربیت اخلاقی و آموزش ارزشها، ضرورت و امکان تربیت اخلاقی، اعتبار مبانی معرفتشناختی آموزش اخلاقی و ارزشی و تردید نسبت به اثربخش بودن آنها.
(18) از دیگر مسائلی که مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و مربیان دستاندرکار تدوین رویکردها و روشهای تربیت اخلاقی و ارزشی است، مسئله تبیین دقیق روشها و رویکردهای مناسب برای تربیت اخلاقی است و این تبیین نیز منوط به کیفیت پاسخی است که به پرسش از امکان تربیت اخلاقی داده میشود.
نمیتوان به کنه واقعی اخلاق و مذهب و ارزشها دست یافت و دیگر اینکه، این روشها با علایق و نیازهای یادگیرندگان متناسب نیستند و علاوه بر این، روشهای سنتی با رویکردها و روشهای جدید تربیت اخلاقی که متأثر از آموزههای روانشناختی، جامعهشناختی و علمی است هماهنگ نیست - رویکردهایی چون بازیهای انگیزشی (StimulationGames) نمایشهای اجتماعی (SocialDrama)، تصاویر متحرک، تلویزیون و مباحث متعدد.
رویکرد عمل (نظریه عمل، Activity) نیز به عنوان یکی دیگر از رویکردها مورد توجه است که خود چند مدل اساسی تربیت اخلاقی و ارزشی را دربر دارد."