چکیده:
خداوند باریتعالی در قرآن کریم برای نزدیککردن فهم بشری به کلام آسمانی از مفاهیم قابل درک برای انسان استفاده کرده است؛ از جمله این مفاهیم، زمان و اجزای آن است. حتی برخی از آیات قرآن کریم که از حرکت ماه و خورشید، و پدیدآمدن شب و روز سخن گفته، از معجزات علمی این کتاب آسمانی بهشمار میرود. در این مقاله، به بررسی مفاهیم مربوط به زمان، و کیفیت کاربرد آنها در قرآن کریم پرداخته میشود.
خلاصه ماشینی:
برخی از شاعران، این پدیده را بدینگونه نگاه کردهاند: شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هائل کجا دانند حال ما سبکباران ساحلها (حافظ، 1384: غزل 1) همهشب دراین امیدم که نسیم صبحگاهی به پیام آشنایی بنوازد آشنا را (همان: غزل 3) شبی گذشت تو را خوش که از پریـشانی نرفت یک مژه تا صبح چشم ما در خواب (صائب تبریزی، 1392: 288) هرگز دل من ز علم محروم نشد هفتاد و دوسال فکر کردم شب و روز کم ماند ز اسرار که معلوم نشد معلومم شد که هیچ معلوم نشد (خیام نیشابوری، 1388: 52) شب به کویت مردمان را نیست خواب از دیدهام گر ز من باور نداری از سگان خود بپرس (وحشی بافقی، 1391: 98) یک امشبیکه در آغوش شاهد شکرم گرم چو عود بر آتش نهند غم نخورم (سعدی شیرازی، 1386: 765) کاربرد بلاغی مفاهیم زمان در قرآن کریم چنانکه پیداست قرآن کریم مفاهیم زمانی را در فنون بلاغی نیز بهکار گرفته است؛ که از جمله آنها میتوان به جمع، تفریق، تقدیم، تأخیر، تخصیص، تعمیم لفظ مشترک و غیرمشترک، تغلیب، حیاةالألفاظ، تکرار، تشبیه، استعاره، کنایه، ایجاز، اطناب، سجع، تصویر، التفات، و رمز اشاره کرد.
نمونههایی از مفاهیم زمان در قرآن کریم الآن؛ این لفظ در قرآن کریم به شکل اسم معرفه، و در چند معنای متفاوت آمده؛ که الف و لام «آن» برای عهد و اشاره به وقت است؛ و سهبار با صیغه جمع (آناء) آمده است (قرطبی، 1364: 351).