چکیده:
در مواجهه با بحث رابطة علم و دین ، رویکردهای مختلفی میان فیلسوفان دین ، رایج است . در مجموع می توان چنـد دسـته را مهـم تـرین رویکـرد دانسـت کـه از آن جملـه رویکـرد تعارضمحور، رویکرد تمایزمحور و رویکـرد تکامـل محـور ـ هرکـدام شـامل تعـدادی از نظریات ـ می باشد. این مقاله در صدد است تا رویکرد تعارضمحور را به دو گونه تبیـین و سپس نقد کند. در گونة اول، تلاش بر ایـن اسـت کـه نگـاهی معرفـت شـناختی بـه مسـئلة تعارض افکنده شود و از این منظر ارزیابی گـردد. در گونـة دوم، ابتـدا مصـادیق مختلـف دربارة نظریات تعارضمحور ذکر می شـود. از طرفـی نظریـاتی ماننـد نظریـة ماتریالیسـم و امپریالیسم علمی و از طرف دیگر نظریاتی ماننـد اصـالت نـص در کتـاب مقـدس، تحکـم برخاسته از کلیسا و ...، نقل و سپس نقد و بررسی می شود.
خلاصه ماشینی:
"* اگرچه شاید بتوان تفـاوتی کـه میـان ایـن دو گونـه تمـایز در بخـش دیـالوگ و گونه های دیگر تمایز قائل شد- چنان که تمایز در اینجا تمایزی جزئـی اسـت - ولـی * در این پژوهش ، تقسیم بندی های مختلفی از فیلسوفان دین مورد بررسـی قـرار گرفتـه کـه بـا هـدف رعایت اختصار، به بررسی هرکدام به صورت جداگانه نمی پردازیم ؛ اما جهت اطلاع بیشـتر بـه طـور خلاصه ، برخی تقسیم بندی ها را ذکر می کنیم : تقسیم اول : تقسیم بندی ایان باربور در کتاب Religion in an age of science و نیـز مقالـه ای بـا نـام (٤٢-٢١.
به هر جهت در این مقاله ، به صورت مجزا، نقد تعارض مورد بحث قرار گرفته شده است که شامل چند نظریه بوده ، دو گونة آن مورد بحث قرار می گیرد: اول : بحث مفهومی ـ معرفت شناختی تعارض علم و دین در این بخش که بحثی مفهومی ـ معرفت شناختی است ، باید مبانی معرفتی امکان یا عدم امکان تعارض علم و دین را مورد بررسی قرار داد؛ به گونه ای که آشکار شـود اولا، آیـا امکان تعارض علم و دین در چه ساحت هایی وجود دارد؟ ثانیا، راه حـل هـای تعـارض علم و دین ، در هر قسمت چگونه است و آیا می توان با یک راه حل ، تمام انواع تعارض را رفع یا دفع کرد؟ دوم : نظریات تعارض محور دربارة رابطة علم و دین این دیدگاه ها خود به دو بخش تقسیم می شود: نظریاتی که هم معتقد به وجود تعارض بین علم و دین انـد و هـم معتقدنـد در ایـن تعارض ، باید علم مقدم شود و مبانی معرفتـی دیـن را زیـر سـؤال مـی برنـد؛ چنـان کـه علم گرایی (Scientism) و امپریالیزم علمی (Scientific Imperialism) را از ایـن قبیل می توان شمرد."