چکیده:
تهران به عنوان بزرگترین کلانشهر کشور به سبب شرایط خاص کالبدی، جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از بالاترین نرخ بزهکاری در بین شهرهای کشور برخوردار است. در بخش مرکزی این شهر که به طور تقریبی بر منطقه 12 و بخشی از منطقه 11 شهرداری تهران منطبق است، نسبت وقوع جرایم بسیار بیشتر از سایر مناطق است. هدف مقاله حاضر شناسایی نحوه توزیع فضایی نوع و میزان جرایم مرتبط با مواد مخدر در محدوده بخش مرکزی تهران و بررسی عوامل مکانی و کالبدی تسهیل کننده ارتکاب جرایم در این محدوده از شهر است. روش پژوهش ترکیبی از روشهای توصیفی و تحلیلی است و برای شناسایی الگوهای فضایی بزهکاری از آزمونهای آماری مرکز متوسط، بیضی انحراف معیار، آزمون خوشهبندی، روش درونیابی و تخمین تراکم کرنل در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش به صورت تمام شماری (بدون استفاده از روشهای نمونهگیری) از پروندههای کیفری نیروی انتظامی و واحدهای اجرایی مرتبط فرماندهی انتظامی تهران بزرگ از تاریخ 1/1/87 لغایت 30/11/87 استخراج گردیده است. بدین ترتیب، جامعه آماری مطالعه حاضر مجموعه جرایم ارتکابی قاچاق و سوءمصرف مواد مخدر است که در دوره زمانی پژوهش (فروردین تا اسفند 87) در محدوده بخش مرکزی شهر تهران به وقوع پیوسته است. نتیجه پژوهش نشان میدهد پراکندگی جرایم مورد بررسی در بخش مرکزی تهران از الگوی فضایی خوشهای پیروی میکند؛ به این معنی که محلهای خرید و فروش و سوءمصرف مواد مخدر تحت تأثیر ویژگیهای ساختاری و کالبدی این بخش و قرار گیری ایستگاههای مترو و راه آهن در این بخش تأثیر پذیرفته است. همچنین، تفاوت در ساختار اجتماعی و اقتصادی ساکنان این محدوده، الگوی مصرف انواع مواد مخدر را تحت تأثیر قرار داده است. بنابراین، ساماندهی و توانمند سازی کالبدی این بخش از شهر تهران برای مقابله با ناهنجاریهای اجتماعی مورد بررسی در کنار اتخاذ سیاستهای پیشگیرانه اجتماعی و فرهنگی یک ضرورت محسوب میشود.
خلاصه ماشینی:
"/ شکل 1) میزان جرایم در مناطق شهر تهران ماخذ: نگارندگان / شکل 2) تراکم جرم در مناطق شهر تهران بنا به مراتب فوق و با هدف شناسایی و تحلیل جغرافیایی کانونهای جرم خیز بزه سوءمصرف و قاچاق مواد مخدر در بخش مرکزی شهر تهران در این مقاله سعی شده است تا به پرسشهای زیر پاسخ داده شود: توزیع جغرافیایی نوع و میزان جرایم مرتبط با مواد مخدر در محدوده بخش مرکزی شهر تهران چگونه است و از چه الگوهای مکانی، فضایی تبعیت میکند؟ در چه مناطقی تعداد وقایع مجرمانه تمرکز بیشتری دارد و مهمترین راهکارهای کنترل و مقابله با جرایم در محدودههای جرم خیز بخش مرکزی چیست؟ از آنجا که الگوی فضایی توزیع بزهکاری تحت تأثیر نوع کاربری اراضی و ویژگیهای کالبدی و یا جمعیتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است، این ویژگیها در شکل گیری کانونهای جرم خیز تأثیر میگذارد، بنابراین، با تغییر این شرایط و ویژگیها و ایجاد موانع و شرایط بازدارنده ارتکاب بزهکاری میتوان میزان بزهکاری را کاهش داد و با افزایش سطح امنیت اجتماعی، در استفاده از امکانات و منابع صرفهجویی نمود و جامعه نیز سهلتر راه سلامت را در پیش خواهد گرفت.
شهر تهران به عنوان نخست شهر کشور و با ویژگیهای خاص کالبدی، جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یکی از کلان شهرهای پر مسأله کشور از نظر وقوع ناهنجاریهای اجتماعی است؛ به ویژه بخش مرکزی شهر تهران به علت وجود مسائل و مشکلاتی چون فرسودگی بافت و بناها، تمرکز جمعیت غیرساکن و فعالیتهای متنوع، زیر ساختهای نامناسب، حرکت دشوار سواره و پیاده، نفوذ پذیری ضعیف بلوکهای شهری، کیفیت نازل محیطی و انواع آلودگیها، اغتشاش سازمان فضایی، ناخوانایی ساختار کالبدی، کمبود فضای سبز و باز، تراکم زیاد جمعیت در بافتهای فرسوده، وجود مشاغل کاذب و غیر رسمی، تراکم شدید فعالیتهای تجاری، کاهش امر سکونت به صورت فزاینده و شتاب در تغییر کاربری اراضی مسکونی و از همه مهمتر نرخ بالای بزهکاری مواجه است."