چکیده:
یخچال های ایران جزء منابع آبی هستند که نسبت به آنها شناخت بسیار کمی وجود دارد. سطح این یخچال ها در حدود ٢٧ تا ٣٢ کیلومتر مربع برآورد شده است و شواهد حاکی از کاهش حجم آنها می باشد، اتفاقی که به طور کلان در سطح یخچال های جهان در حال وقوع است . اما از تاثیر کاهش این منابع بر آبدهی رودخانه هایی که از آنها نشات میگیرند، مطالب چندانی موجود نمی باشد. در این مقاله تلاش شده است ، تا در حد ممکن با اطلاعات موجود، تحلیلی از تغییرات آبدهی این رودخانه ها با استفاده از آزمونهای آماری مانند روند و همگنی انجام شود. بر اساس نتایج حاصل ، به جز در مواردی اندک، زوال تدریجی یخچال ها تغییرات معنی داری درآبدهی ها ایجاد ننموده است ، ضمن اینکه این تغییرات را نمی توان صرفا به پسروی یخچال ها نسبت داد. همچنین براساس چهار روش تجربی برآوردی از حجم این منابع در کشور به دست آمد. بر اسـاس این روش ها، حجم موجـود این منابع بین ٠/٨٥ تا ٢/٣ میلیارد مترمکعب برآورد می گردد. هر چند، روشی که رقم ٢/٣ میلیارد مترمکعب را نتیجه می دهد، با پاره ای از اندازه گیری های میدانی در یخچال های زردکوه هماهنگی بیشتری دارد.
خلاصه ماشینی:
مجموعه این یافته ها، سطح این منابع یخی را در ایران حدود ٢٠ کیلومتر مربع برآورد نمود (١٩٩١,Ferrigno)، که مسلما دلایلی مانند عدم مراجعت آنها به تمام یخچال های کشور و استفاده از ابزار های غیر دقیق ، سبب گردیده که دقت لازم را نداشته باشد.
,2009,225 هدف از این تحقیق نیز ارزیابی روش های فوق در برآورد حجم یخچال های کشور و بررسی تغییرات ممکن در جریان تعدادی از رودخانه های کشور با منشأ یخچالی می باشد.
جدول ١) رودخانه های مورد مطالعه و ایستگاه های منتخب <TD>منطقه یخچالی</TD> <TD>رودخانه </TD> <TD>نام ایستگاه</TD> <TD>شماره ایستگاه</TD> <TD>ارتفاع از سطح دریا (m)</TD> <TD>طول دوره</TD> <TD>آورد متوسط سالانه (m3/s)</TD> <TD>علم کوه</TD> <TD>سرداب (چشمه کیله )</TD> <TD>رودبارک</TD> <TD>16-023</TD> <TD>1500</TD> <TD>1336-1386</TD> <TD>2/96</TD> <TD>سبلان</TD> <TD>نیرچای</TD> <TD>نیر</TD> <TD>19-051</TD> <TD>1624</TD> <TD>1353-1386</TD> <TD>1/26</TD> <TD>اشتران کوه</TD> <TD>ماربره</TD> <TD>دره تخت </TD> <TD>21-277</TD> <TD>2000</TD> <TD>1337-1386</TD> <TD>7/05</TD> بررسی تغییرات رژیم آبدهی ، همگنی و روند در رودخانه های یخچالی برای این تحقیق دو عامل برای بررسی تغییرات نقش یخچال ها در آورد رودخانه های مربوط، مورد بررسی قرار گرفت که عبارت اند از: ١) تغییر در جریان پایه در ماه های بدون بارندگی و ٢) تغییر در زمان پرآبی های رودخانه ها.
چهار روش Yerasov(١٩٦٨، ٣٠٧)، Steinhauser(١٩٧٠، ٣٠٥)، Chen و Ohmura(١٩٩٠، ١٢٧) و Bahr و همکاران (١٩٩٦، ٢٠٣٥٥)، در تحقیقات مختلف بیشتر مورد توجه بوده اند (در تمام روابط واحد سطح برحسب km و 2 واحد حجم برحسب km٣ می باشد) که در ادامه به آنها اشاره می گردد: -روش Yerasov(١٩٦٨، ٣٠٧)، حجم یخچال را به طور مستقیم با استفاده از مساحت رویین آن (S) و از رابطه زیر محاسبه می کند: V 0.