چکیده:
مطالعه تغییرات زمانی و مکانی پارامترهای آب و هوایی یکی از مهم ترین مسائل حال حاضر در تحقیقات اقلیمی دنیا به شمار می آید. مطالعه تغییرات پوشش ابر، به عنوان یکی از مهم ترین پارامترهای آب و هوایی از این نظر حائز اهمیت میباشد که ابرها در راس چرخه آب و هوایی قرار دارند و تغییرات آنها منجر به ایجاد تغییر در توزیع زمانی و مکانی بسیاری از پارامترهای دیگر خواهد شد. در این تحقیق با استفاده از اطلاعات مقدار پوشش ابر ماهانه ٩٠ ایستگاه همدید در ساعات ٠٣, ٠٩ و ١٥ گرینویچ ، برای یک دوره ٢٢ ساله (١٩٨٦ تا ٢٠٠٧)، تغییرات مکانی پوشش ابر در کشور با استفاده از روش تحلیل خوشه ای بر روی داده های حاصل از یاخته های ١٨×١٨ کیلومتر انجام گردید. همچنین تغییرات زمانی و نقطه تغییر موجود در سری های زمانی مقدار پوشش ابر نیز با استفاده از روش من - کندال و آزمون پتیت ١ مورد ارزیابی قرار گرفت . نتایج نشان داد که روش خوشه بندی به خوبی قادر به طبقه بندی مقدار پوشش ابر در کشور است . این روش پنچ منطقه مجزا برای مقدار پوشش ابر سالیانه کشور، شامل منطقه سواحل جنوبی دریای خزر، منطقه آذربایجان و البرز، منطقه زاگرس غربی و دامنه های جنوبی البرز، منطقه جنوب غربی و شمال کویر مرکزی و منطقه جنوبی و مرکزی ارائه نمود. این پهنه ها با یافته های گذشته محققان ، در مورد الگوهای سینوپتیکی توده های ورودی هوا و مسیر چرخندهای ورودی به کشور، همخوانی خوبی دارد. نتیجه تحلیل های زمانی نیز نشان داد که روند تغییرات مقدار پوشش ابر در اغلب ایستگاه های مناطق سه ، چهار و پنچ (نیمه شمالی کشور)، از نظر آماری، معنی دار می باشد. این روند در تمامی ایستگاه هایی که دارای روند تغییرات معنی دار می باشند، منفی و یا به عبارت دیگر کاهشی می باشد. نتایج همچنین نشان داد که سال تغییر ناگهانی در سری های مقادیر پوشش ابر در اغلب این ایستگاه ها، در دهه ١٩٩٠، اتفاق افتاده است .
خلاصه ماشینی:
نتیجه تحلیل های زمانی نیز نشان داد که روند تغییرات مقدار پوشش ابر در اغلب ایستگاه های مناطق سه ، چهار و پنچ (نیمه شمالی کشور)، از نظر آماری، معنی دار می باشد.
1-Henderson-Sellers 2-Sun and Groisman 3-Kaiser and Qian 4-Kruger 5-Filipiak and Mietus - مسعودیان (١٣٨٢)، برای تعیین نواحی اقلیمی ایران داده های میانگین سالانه ٢٧ عنصر اقلیمی در ١٢٠ ایستگاه کشور را با روش مدل تحلیل عاملی بررسی کرد و نشان داد که اقلیم ایران به طور عمده حاصل عملکرد شش عامل است که ابرناکی از لحاظ اهمیت عامل دوم محسوب میشود.
در این تحقیق نیز یک دوره آماری ٣١ سال (١٩٧٧ تا ٢٠٠٧)، جهت بررسی نقطه تغییر و روند تغییرات داده های ماهانه مقدار پوشش ابر در کشور در نظر گرفته شد.
1Change Point 6Rio 2Partal and Kahya 7Caloiero 3Duan and Guoxiong 8Toros 4Norris and Slingo 9Villarini 5Sahin and Cigizoglu / شکل ١) پهنه های حاصل از روش تحلیل خوشه ای بر روی مقایر پوشش ابر ٩٠ ایستگاه کشور قلمرو سواحل جنوبی دریای خزر این قلمرو، تنها حدود٣ درصد از مساحت کشور را در برمی گیرد و شامل تمامی سواحل جنوبی دریای خزر می باشد.
نتیجه تحلیل های زمانی نشان داد که روند تغییرات مقدار پوشش ابر در طول دوره مورد مطالعه ، در اغلب ایستگاه های مناطق سه ، چهار و پنچ (نیمه شمالی کشور)، از نظر آماری معنی دار می باشد.