چکیده:
لازمه سلامت روحی و روانی و نتیجتا جسمی شهروندان و افراد یک جامعه شهریبه خصوص کلانشهرهاـ برخوردار بودن آن شهر از فضاهای دل انگیز، جذاب و زیباست . بدون تردید در کلانشهرهایی مانند اصفهان و اهواز که کمبود زمین های شهری مستعد و در دسترس ، ایجاد چنین فضاهایی را با محدودیت مواجه کرده ، حاشیه رودخانه ها به دلایل مختلف طبیعی و انسانی میتواند به خوبی این نقش را ایفا کرده و به عنوان جایگاه اوقات فراغت ، عاملی مهم در ایجاد شور و نشاط و توسعه روابط اجتماعی شهروندان باشد. از طرف دیگر تجهیزات و مبلمان شهری مناسب نیز جزء لاینفکی از چنین فضاهایی بوده که مطالعه و پژوهش در زمینه شناخت مشکلات و کاستیهای آن ضروری به نظر میرسد و یکی از مواردی که میتواند در این زمینه بسیار راهگشا و مثمرثمر باشد، انجام مطالعات تطبیقی از نمونه های مشابه و استفاده از تجربیات و دستاوردهای دیگران در زمینه مورد بحث است . در این پژوهش با استفاده از روش های توصیفی- تحلیلی و به کمک پیمایش میدانی و انجام نظر خواهی از کاربران ، مبلمان شهری فضاهای تفریحی حاشیه کارون و زاینده رود مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفته و کاستیها و مزایا و کلا عملکرد هر کدام از نظر کمی و کیفی، مکان یابی و آرایش فضایی و همچنین جلب رضایت کاربران و... موشکافی شده است . تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی و به کمک نرم افزار SPSS صورت گرفته است و در تهیه نقشه ها از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) استفاده شده است . براساس یافته های پژوهش تراکم انواع مبلمان شهری در ١٠٠٠متر مربع ، در حاشیه کارون ١/٥٤ و در حـاشیه زاینده رود ٨/٨ است که نسبت کارون به زاینده رود تقریبا یک به هشت میباشد. بین تعداد و کیفیت مبلمان شهری در حاشیه رودخانه کارون و زاینده رود رابطه مستقیم وجود دارد. در مجموع نتایج این پژوهش حاکی از آن است که مبلمان شهری حاشیه کارون به جز در مواردی نادر، از نظر مولفه های مورد سنجش (کمی و کیفی، مکان یابی و پراکنش فضایی، تطبیق با نیازهای اقشار مختلف جامعه و جلب رضایت کاربران و...) وضعیت مطلوبی ندارد و در مقابل ، مبلمان شهری حاشیه زاینده رود نیز علی رغم امتیازها و برتریهایش نسبت به حاشیه کارون در سطح کاملا رضایت بخشی نبوده و در هر دو مکان - به خصوص در حاشیه کارون - مشکلات و نواقصی در زمینه مبلمان شهری وجود دارد که توجه جدی و برنامه ریزی خاص خود را میطلبد؛ اگر ما توجه به نیازهای روحی و روانی شهروندان را به عنوان یکی از مقدمات و ارکان پرورش انسان سالم به عنوان محور توسعه پایدار باور داشته باشیم . در آخر نیز بر اساس نتایج مطالعات و تحلیل های انجام شده ، پیشنهادات و راهکارهایی جهت بالابردن سطح کیفی هرکدام از فضاهای مذکور ارائه شده است .
خلاصه ماشینی:
از طرف دیگر تجهیزات و مبلمان شهری مناسب نیز جزء لاینفکی از چنین فضاهایی بوده که مطالعه و پژوهش در زمینۀ شناخت مشکلات و کاستیهای آن ضروری به نظر میرسد و یکی از مواردی که میتواند در این زمینه بسیار راهگشا و مثمرثمر باشد، انجام مطالعات تطبیقی از نمونه های مشابه و استفاده از تجربیات و دستاوردهای دیگران در زمینۀ مورد بحث است .
در این پژوهش با استفاده از روش های توصیفی- تحلیلی و به کمک پیمایش میدانی و انجام نظر خواهی از کاربران ، مبلمان شهری فضاهای تفریحی حاشیه کارون و زاینده رود مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفته و کاستیها و مزایا و کلا عملکرد هر کدام از نظر کمی و کیفی، مکان یابی و آرایش فضایی و همچنین جلب رضایت کاربران و...
از آنجا که هیچ محیط انسان ساختی بدون در نظر گرفتن خصوصیات فرهنگی و کالبدی و تمهیدات موردنظر کاربران خود پایدار نخواهد ماند، تحقیق و پژوهش در زمینۀ طراحی، برنامه ریزی و مکان یابی مبلمان شهری، نقد و بررسی نمونه های موجود در سطح کشور و استفاده از تجربیات کشورهای پیشرو در این زمینه ، امری ضروری و حیاتی میباشد(زنگیآبادی و تبریزی، ١٣٨٣، ٦).
در این مورد نیز سطح رضایت کاربران حاشیه کارون از کیفیت کفپوش حاشیه رودخانه با میزان تحصیلات آنها رابطۀ معکوسی دارد، اما این رابطه برای حاشیه زاینده رود از نوع همبستگی مستقیم میباشد(جدول ١٠).