چکیده:
واژه تقوا در نهج البلاغه پس از قرآن، از جمله واژههای کلیدی است که میتواند نقش تعیین کنندهای در سازندگی انسان داشته باشد. از ویژگی های مهم واژه تقوا در طرح معنایی، طرح شبکههای معنایی آن است که در هر متن با تحلیل زبانشناسی آن شبکهها میتوان به افقهای تازهای در لایههای معنایی تقوا رسید. مقایسه میان مختصات معناشناختی قرآن و نهجالبلاغه پنجرههای جدیدتری را بر روی پژوهشگران باز میکند. در این مقاله به تحلیلهای زبانشناختی درجات سهگانه تقوای عام، تقوای خاص و تقوای خاص الخاص پرداخته شده است. کشف ارتباط میان تقوا به عنوان یک واژه مهم کلیدی و واژگان مرتبط با آن در یک حوزه عناصر هم معنا (متقارب المعنی) برای کسانی که به دنبال مکانیسم تدوین تقوا هستند، میتواند بسیار حیاتی و با اهمیت باشد. در قرآن و نهج البلاغهواژه تقوا کلیدیترین واژه درباره فضلیت انسان است.
Following the Holy Quran, the term âTaqwaâ in âNahj al Balaghaâ is one of the key words which can play a determining role in training mankind. One of the important features of the term âTaqwaâ in the semantic schema is the schema of semantic networks of this term. It is possible to arrive at new horizons in the semantic levels of âTaqwaâ by linguistic analysis of every text. A comparison of the Quranic semantic features and the same features in âNahj al-Balaghaâ opens new areas for researchers. Â In this paper, I have linguistically investigated the three levels of common peopleâs âTaqwaâ, eliteâs âTaqwaâ, and pure eliteâs âTaqwaâ. Discovering the relationship between âTaqwaâ as an important key term and its related terminology in a synonymous field is very significant for those who want to portray the mechanism of compiling âTaqwaâ. In both the Koran and Nahj al-Balagha, the term âTaqwaâ is the most important key word for human beingâs virtue.
خلاصه ماشینی:
"هدف از بررسی معنایی درجات واژه کلیدی تقوا، بررسی معنا یا معناهای جدیدی است که با شیوه خاص معناشناختی و با توجه به عوامل بیرونی و درونی کلام امام(ع) به دست می آید و این مهم تنها از راه ترسیم شبکه معنایی واژه تقوا و سپس کشف درجات آن ممکن است؛ زیرا معنای واژه تقوا که با نگاه زبان شناسی جدید صورت گرفته است، در هر مورد از کلام حضرت با مورد دیگر فرق میکند و عوامل درونی چون: سیاق، بلاغت، وجوه نحوی و عوامل بیرونی، مثل: جامعه، فرهنگ و تاریخ در معنای واژگان نقش اساسی دارد.
در بررسی حدود 60 مورد از سخنان امام که واژه تقوا در آن به کار رفته است، این مطلب روشن میشود که واژه تقوا در هر مورد از سخنان حضرت در سامانه جدیدی قرار میگیرد و با تعدادی از واژگان کلیدی نهج البلاغه، فضایل و ارزشهای اخلاقی فردی و اجتماعی خاصی را مطرح میکند و این امر سبب پیدایش درجات مختلف برای آن شده است.
واژه تقوا در فرازهای زیر قابل تأمل است: 1- «أوصیکما بتقوی الله وألا تبغیا الدنیا وإن بغتکما ولاتأسفا علی شییء منها زوی عنکما وقولا بالحق واعملا للأجر وکونا للظالم خصما و للمظلوم عونا أوصیکما وجمیع ولدی وأهلی ومن بلغه کتابی بتقوی الله ونظم أمرکم وصلاح ذات بینکم» (نهج البلاغه، 1379، نامه47) در این قسمت از سخنان امام (ع) در سامانه معنایی واژه تقوا مفاهیم زیادی از قبیل: زهد و اعراض از دنیا، اعانۀ المظلوم، قول الحق، نظم در امور و اصلاح بین الناس دیده میشود: تاسف نخوردن برای دنیا حق گویی طلب ثواب آشتی بین مومنان نظم در امور دشمنی با ظالم یاری مظلوم دنیا گریزی تقوا نمودار 9."