چکیده:
یکی از نیازهای مطالعات راهبردی کشور، شناخت جریان ها و وقایعی است که در کشورهای منطقه و جهان اسلام حضور دارند و ایران، بنا بر ضرورت های همجواری و نیز آرمان همکاری با جهان اسلام، خواه ناخواه با آنها مواجه می شود. از سوی دیگر یکی از موضوعات مشترک میان کشورهای اسلامی، مواجهه با تبعات فرهنگی جهانی سازی است. با در نظر گرفتن رابطه میان سه سطح توصیف، تحلیل و راهبرد در پژوهش و ضرورت بررسی موضوعات بر پایه روش ها، مقاله حاضر به بررسی پرسش های زیر می پردازد: متفکران عرب چه تعاریفی از جهانی سازی ارائه داده اند؟ مهم ترین مسائل فرهنگی مورد توجه شان چه بوده است؟ و چه راهبرد هایی مد نظرشان است؟ متفکران عرب، مسائل جهانی سازی را معمولا در قالب مسئله تقابل اسلام و غرب، اعراب و غربی ها، شرق و غرب (یا به تعبیر متاخر شمال و جنوب) مطرح می کنند و در حالی که محرک جهانی سازی در غرب، انگیزه و ابزار اقتصادی و مادی است، در جهان عرب، مسئله ای فرهنگی است. همچنین اندیشمندان عرب غالبا جهانی سازی را با پنج مقوله 1. عوامل شکل گیری و بازیگران؛ 2. اهداف و آرمان ها؛ 3. نتایج و پیامد ها؛ 4. فلسفه شکل گیری و 5. طبیعت شناسی متاثر از فناوری های نوین می شناسند که در غالب آنها جهان عرب به صورتی منفعل تصویر می شود و با بیان نمونه های از راه حل های آنان مشخص می شود که متفکران عرب بی اطلاع از راه حل مسائل شان نیستند، اما در غالب موارد ناتوان از تولید ادبیاتی بوده اند که واقع بین باشد و بتواند «شناخت نادرست و کاذب» در جهان اسلام و جهان عرب را مورد نقد قرار دهد. امری که تحقق طرح هایی چون ایجاد همکاری و همدلی میان اعراب، رشد اقتصادی و یا تحقق توسعه پایدار و فراگیر، منوط به آن است.
One of the needs of strategic studies at the country level is identification of currents and events that unfold in the regional countries or in the Muslim world and due to requirements stemming from adjacency as well as the ideal of cooperation with the Muslim world، Iran inevitably encounters them. On the other hand، one of the common problems of the Muslim world is encountering the cultural consequences of globalization. Taking into account the relationship between three levels of description، analysis and strategy in research and the necessity of studying issues on the basis of methods، the present study is an attempt to provide answers to the following questions: what are the definitions of the Arab thinkers of globalization? What are the main cultural problems of the Arab thinkers? What are their strategies? Arab thinkers normally look at globalization issues within the framework of confrontation between Islam and In the third section، the situation of scientific theories in fundamental cultural interactions is discussed. The indigenous and exogenous theories and the way of transfer of a theory from one culture to another is also discussed in this section.Keywords: Theory, Culture, Fundamental Methodology, Trio, worlds, Epistemic Principles, Existential Principles, Indigenous And Exogenous Theories, Indigenous Science
خلاصه ماشینی:
بر اين اساس پرسش هاي زير مورد توجه هستند: متفکران عرب چه تعاريفي از جهاني سازي ارائه داده اند؟ مهم ترين مسائل فرهنگي آنان چه بوده است ؟ و در مواجهه با آن ، چه راهبردهايي را پيشنهاد داده اند؟ بدين ترتيب انديشــمندان ايراني که آنها نيز با اين پديده مواجه اند، امکان مقايسه با ديدگاه ها و مسائل همتايان خود در جهان عرب را مي يابند، ضمن اينکه نفس شناختن جريان هاي فکري در جهان اسلام و در منطقه فوق العاده اهميت دارد و نبايد از آن چشم پوشي کرد.
چنانکه ادوارد سعيد با نقد شرق شناسي ، احمد صدقي الدجاني (٢٠٠٣-١٩٣٦) با نقد تهاجم فرهنگي از خلال نقد ادبي (با تأکيد بر آثار صنع الله ابراهيم )، جلال امين با نقد غرب گرايي اعراب ، حسين کامل بهاءالدين با پرداختن به حوزه آموزش و پرورش اعراب در عصر جهاني سازي ، رضوان السيد با تأکيد بر ضرورت تعامــل فرهنگي با جهان و دوري گزيدن از انــزوا، مالک بن نبي (١٩٧٢-١٩٠٥) با طرح مسئله قابليت استعمارپذيري در ميان ملت هاي دربند استعمار و ارائه طرحي تمدني در جهــت مقابلــه با چالش هاي آن و ديگران به آن پرداخته انــد (نک : البرغثي ، ٢٠٠٧: ٢٧؛ العصفور و آخرون ، ١٩٩٨: ٧٧٥-٧٦١؛ سنو و الطراح ، ٢٠٠٢: ٨-٧؛ خولي ، ١٣٨٢: ٤٠٢؛ السيد، ١٣٨٣: ١٠٤؛ جهامي ، ٢٠٠٢: ١١٦ و الحاج ، ٢٠٠٠: ١٢).