چکیده:
بحث سیاق از مباحث کلیدی و زیربنایی در حوزه علوم قرآنی و اصول تفسیری است. این نقش کلیدی در حوزههای معارفی دیگر همچون فقه و اصول نیز مطرح است. دانشمندان علوم قرآن و تفسیر، از سیاق بسیار یاد کردهاند و آن را مورد استناد قرار دادهاند، ولی تعریف دقیقی از سیاق ارائه نکردهاند و همچنین در تحقق سیاق، دو شرط ارتباط صدوری و ارتباط موضوعی را بیان کرده اند، که به نظر میرسد این دو شرط باید مورد واکاوی دقیق قرار گیرد و همچنین حد و مرزهای قرائن قویتر در مواجهه با سیاق به عنوان شرطی دیگر مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله نویسنده تعاریف مطرحشده توسط دانشمندان معاصر در علوم قرآنی و اصول فقه را بیان کرده و مورد نقد و بررسی قرار خواهد داد، و دقیقترین تعریف را بر میگزیند.
خلاصه ماشینی:
mehdi ٦٢ / مطالعات قرآني، سال چهارم ، شماره ١٥، پاييز ١٣٩٢ طرح مسأله "سياق " به عنوان يکي از مباحث بسيار مهم در بين قرآن پژوهان و دانشمندان علم اصول مطرح بوده ، و فراوان از آن در کلمات و استدلال هاي خود استفاده کرده اند.
در اين مقاله نويسنده کوشيده است که به سؤالات زير پاسخ دهد: تعريف دقيق سياق که جامع افراد و مانع اغيار باشد چيست ؟ آيا دو شرط ارتباط صدوري و ارتباط موضوعي در تحقق سياق کافي است ، و يا اينکه موارد ديگري نيز براي محقق شدن سياق لازم است ؟ آيا ميتوان در صورت شک در تحقق شرائط سياق به اصالت سياق تمسک کرد؟ مفهوم شناسي سياق سياق در لغت سياق از لحاظ ساختاري مصدر است و از ماده (س و ق ) گرفته شده است ؛ ابن فارس اين کلمه را اينگونه معنا ميکند: «السين و الواو و القاف أصل واحد، و هو حدو الشيء؛ سين و واو و قاف ريشه واحد دارد و آن راندن چيزي با آواز است »(ابن فارس ، بي تا:٣ /١١٧).
برخي ديگر از نويسندگان نيز اين مطلب را اينگونه بيان کرده اند: از شرائط تحقق سياق واقعي جمله ها و آيه ها ارتباط صدوري يا پيوستگي در نزول است ؛ يعنيجمله ها و آيه هايي که در قرآن کريم در کنار هم قرار گرفته اند، در صورتي سياق آن ها واقعي است و در فهم معنا و تفسير آيات ميتوان از آن استفاده کرد که احراز شود پيوسته به هم از جانب خداي متعال نازل شده اند، و همه آن ها پيرامون يک موضوع و براي افاده يک مطلب باشند(بابايي، بي تا:٢٨١/٢).