چکیده:
در دادرسیهای حقوقی، با فقدان بینه از سوی مدعی، چنانچه سوگند تحت شرایط خود اداء گردد، قاطع دعوا و موجب سقوط ادعای مدعی است. حال اگر پس از صدور حکم قطعی ثابت گردید که سوگند به دروغ یاد شده است، در فقه با مشکل حرمت نقض حکم حاکم، و در حقوق ایران و فرانسه با ایراد اعتبار امر قضاوت شده روبهرو خواهیم بود. برداشت مشهور فقها از روایات این است که سوگند مدعیعلیه تمام حقوق مدعی را نسبت به مال مورد منازعه ساقط مینماید؛ لیکن مدعیعلیه با اتیان سوگند کذب، تعهد طبیعی به رد مال مورد منازعه را به مدعی دارد. در صورت اقرار حالف به دروغ بودن سوگند خود، تعهد حقوقی رد مال را خواهد داشت و تمامی حقوق مدعی نسبت به مورد ادعا، از جمله حق طرح مجدد دعوا برمیگردد. در حقوق فرانسه، اعلام کذب بودن سوگند پس از صدور رأی، از جهات اعادهی دادرسی بهشمار میرود که در حقوق ایران نیز میتوان سوگند دروغ را مصداق حیله و تقلب، و از جهات اعادهی دادرسی برشمرد.
خلاصه ماشینی:
می تواند ملاک و مستند صدور حکم دادگاه قرار گیرد» (ماده ی ٢٧١ قانون جدید آیین دادرسی مدنی ) و از سوی دیگر، «هیچ گونه اظهاری که منافی با قسم باشد، از طرف پذیرفته نخواهد شد» (ماده ی ١٣٣١ قانون مدنی )؛ درحالی که هرگاه پس از سوگند و پیش از صدور حکم ، طرفی که سوگند یاد نموده ، اقرار کند که سوگند او دروغ بوده و حق با طرف مقابل است ، صدور حکم براساس اقرار و ترتیب اثر ندادن به سوگند، نه تنها به سبب وجود دلیل دیگر با روح مواد ٢٧١ به بعد قانون جدید آیین دادرسی مدنی موافق است ؛ بلکه با ماده ی ١٣٣١ قانون مدنی نیز مخالف نمی باشد؛ زیرا اقرار، اظهار صرف نیست ؛ بلکه اخبار خود یادکننده ی سوگند است .
بند چهارم ـ وضعیت مدعی به پس از اثبات کذب بودن سوگند براساس برداشت مشهور فقها از روایات ، سوگند مدعی علیه موجب می شود که تمام حقوق مدعی نسبت به مال مورد منازعه ساقط گردد و هیچ بینه ای بعد از اداء سوگند و حکم حاکم از مدعی پذیرفته نشود؛ همان گونه که اگر مدعی به دروغ بودن سوگند مدعی علیه یقین هم داشته باشد، این حق را ندارد که از اموال مدعی علیه ، حتی به صورت مخفیانه ، تلافی و تقاص نماید.