چکیده:
تحمل بار مفاهیم اقتصاد اسلامی صدر از نظر روششناختی ارزیابی کنیم. بدین منظور ابتدا امکانپذیری این کار را بررسی، و نظریة اقتصاد اسلامی صدر را به اجمال معرفی خواهیم کرد. آنگاه بر اساس واقعگرایی انتقادی، نظریههای «توزیع پیش از تولید»، «توزیع پس از تولید» و «عدالت اجتماعی» صدر را از نظر روششناختی نقد و بررسی خواهیم کرد. در این نقد بهویژه از مفاهیم ابتنا، علیت رو به پایین، قصدمندی انسان، ساختار و عاملیت استفاده میشود
خلاصه ماشینی:
مقدمه در نقد نظریة اقتصاد اسلامی صدر، آن چنان که در کتاب گران سنگ اقتصادنا (١٣٧٥) آمـده است ، از دیدگاه واقع گرایی انتقادی ، مسئله این نیست که صدر واقع گرای انتقادی بوده است یا اثبات گرا، یا پیرو مکتبی روش شناختی غیر از این دو؟ چرا که غیر از اثبات گرایـی کـه در زمان نگارش اقتصادنا به عنوان یک رویکرد روش شناختی شناخته شده مطرح بـوده اسـت ، * عضو هیئت علمی پژوهشکدة مطالعات تطبیقـی اقتصـاد، پژوهشـگاه علـوم انسـانی و مطالعـات فرهنگـی (نویسندة مسئول ) amiritehrani@hotmail.
از این رو مسئله این اسـت کـه نظریة اقتصاد اسلامی صدر چه نسـبتی بـا واقـع گرایـی انتقـادی دارد؟ بـه عبـارت دیگـر، واقع گرایی انتقادی چه ظرفیتی برای نظریه پردازی در اختیار اقتصاد اسلامی قرار می دهد؟ و تا چه حد می تواند بار مفاهیم اقتصاد اسلامی را از نظر روش شناختی به دوش کشد؟ برای فراهم کردن پاسخی درخور، به بررسـی نظریـه هـای توزیـع و عـدالت اجتمـاعی آیت الله صدر از منظر واقع گرایی انتقادی می پردازیم ، اما پیش از آغازکردن این بررسی بایـد در امکان پذیری آن تأمل کرد.
از دیدگاه آیت الله صدر، ضرورت نظارت حکومت اسلامی بر فعالیت هـای اقتصـادی و محدودیت آزادی های اقتصادی ناشی از این نیسـت کـه انسـان مصـالح اجتمـاعی را درک نمی کند، بلکه دلیل اصلی این است که در اکثر موارد با انگیزة شخصی سازگار نیسـت و بـا منافع خاص افراد تعارض دارد.