چکیده:
چکیده در همه سیستمهای حقوقی، کودک حاصل از رابطه نامشروع، غیر قانونی و نامشروع تلقی میشود و از برخی حقوق کودک مشروع، محروم میماند. از آنجا که شیوههای جدید باروری در اغلب موارد، به لحاظ دخالت شخص ثالث در فرآیند تولید مثل، با مقدمات حرام همراه است، لذا مسأله مشروعیت اطفال حاصل از این شیوهها مطرح میگردد. این مقاله به بررسی امکان الحاق شرعی و قانونی کودک حاصل از شیوههای جدید باروری به والدین خود در حقوق ایران، با تکیه بر منابع فقهی میپردازد. نویسنده در کنار مطالعه حقوق ایران، مروری تطبیقی بر حقوق مصر و انگلیس هم دارد. مطالعه در حقوق ایران بیانگر سکوت قانونگذار و اختلاف دیدگاه فقهای امامیه در پاسخ به این مسأله اساسی است؛ از نظر برخی فقهای امامیه، طفل مذکور فاقد نسب مشروع و در حکم فرزند متولد از زناست. اما اغلب فقهای امامیه علیرغم تأکید بر عدم ارتکاب مقدمات حرام در ارائه و استفاده از شیوههای جدید باروری، کودک حاصل از شیوههای مذکور را حتی در فرض نامشروع بودن شیوه مورد استفاده، به والدین خود ملحق میدانند. در حقوق انگلیس و مصر نیز عدم رعایت شرایط قانونی سبب میشود کودک غیر قانونی و نامشروع تلقی شود.
خلاصه ماشینی:
بر مبنای مواد 1158 تا 1167 قانون مدنی، برای انتساب فرزند به والدین، وجود رابطه زوجیت یا شبهه لازم است و طبق مادّه 1167 زنا مانع از الحاق طفل به زانی است؛ بنابراین بنظر میرسد اطفال ناشی از سایر طرق نامشروع غیر از زنا، نظیر تفخیذ، به والدین طبیعی خود ملحق نمیشوند.
3 4ـ الحاق کودک حاصل از شیوههای جدید باروری به والدین بر مبنای دیدگاهی که برای زنا معنای گستردهای در نظر میگیرد، برخی فقها در فرض استفاده از اسپرم بیگانه به حرام بودن عمل و عدم الحاق طفل به والدین نظر دادهاند (علوی احمدی بروجردی، 1388، ج2، ص246 ، 262 ، 268 ، 283، 294 و 300؛ امامی، 1343، ج5، ص 186)؛ زیرا سبب مشروع در الحاق طفل به والدین، نکاح صحیح یا شبهه است (نجفی، بیتا، ج29، 245؛ جبعی عاملی، 1416هـ، ج7، ص202) و اگر طفل، متولد از طرقی غیر از زنا هم باشد، در صورت علم والدین به عمل حرام (فقدان جهل حکمی یا موضوعی، اعتماد به قول زن مبنی بر نداشتن همسر و نزدیکی در حالت خواب یا جنون)، مورد، زنا محسوب میشود و طفل به والدین ملحق نمیگردد (نوری همدانی، 1383، ص248، س986؛ منتظری، 1384، ص200، س707؛ حسینی شیرازی، ۱۳۸۲، ص788، مسأله3450؛ مکارم شیرازی، بیتا، ص481، مسأله2443).
از این گروه، برخی سبب مشروع را اختصاص به استفاده از ـ نیز بنگرید به: روحانی، سید محمد صادق، مسائل جدید، كلونينگ (شبيه سازى) انسان با توجه به پيامدهاي آن، سایت دفتر استفتائات، قابل دسترسی در پایگاه اینترنتی: http://www.