چکیده:
بی اغراق می توان گفت که علم النفس ملاصدرا با توجه به نظام و قواعد منسجمی که در این بحث ارائه می دهد در رأس همه مباحث نفس شناسی در میان مکاتب مختلف فلسفه اسلامی قرار دارد. مباحث نفس شناسی ملاصدرا از سه منظر قابل بررسی است: اول بحث های روش شناختی در این مسئله؛ دوم اصولی که در این مبحث ارائه داده است، و سوم به کارگیری لوازم این اصول در تدوین حکمت عملی و علوم روان شناختی. محتوای منسجم نفس شناسی ملاصدرا و اصولی که ارائه می دهد، می تواند به منزله نظریه ای رقیب برای نظریاتی که بر مبنای مادی گرایی در عصر ما شکل گرفته اند، تلقی شود. مقایسه و تبیین برتری و کارآمدی نفس شناسی صدرایی در مقایسه با بسیاری از انسان شناسی های معاصر از این سه منظر، هدف اصلی این مقاله است. دسترسی به شناختی جامع و کل نگر درباره انسان و امکان بحث منطقی پیرامون حقوق مشترک بشری، ثمره بحث اول، گذر از اندیشه هایی همچون نهیلیسم، فردمحوری و بحران هویت، نتیجه بحث دوم، و امکان طراحی نظامی عملی و کاربردی در حوزه تعلیم و تربیت براساس نفس شناسی، ثمره بحث سوم خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"ج) نفس شناسی صدرایی، مبنایی برای طراحی نظام عملی حکمی کاربردی تر کردن فلسفه در زندگی روزمره: در مقایسه میان فلسفه اسلامی و فلسفه غرب، یکی از مواردی که اغلب به منزله نقطه ضعف حکمت اسلامی بیان می شود آن است که نسبت به فلسفه غرب، جنبه کاربردی کمتری دارد؛ بدین معنا که اصول و قواعدی در فلسفه اسلامی کانون بحث و مناقشه علمی قرار می گیرند که صرفا انتزاعی اند و گرچه در جای خود بسیار ارزشمندند، از حیث کاربرد در زندگی اجتماعی و حتی در زندگی فردی، چندان کارآمد نیستند؛ اما در فلسفه غرب این گونه نیست و فیلسوفان غربی به خوبی توانسته اند آن اصول انتزاعی فلسفی را از اوج انتزاع به حضیض عینیت بکشانند و بر اساس آنها، نظام سازی های گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره را رقم بزنند.
این در حالی است که تشتت آرای گوناگون در مباحث انسان شناسی معاصر و نیز ناتوانی انسان شناسی مدرن در ارائه تصویری از انسان و جایگاه او در هستی که منطبق با لایه های عمیق روحی و فطری انسان باشد، لزوم توجه به مبانی انسان شناسانه حکمت صدرایی را دوچندان می کند؛ چراکه براساس غایتمند بودن حرکت استکمالی نفس در اندیشه ملاصدرا و با توجه به اصولی که او در این باره به دست ما می دهد، می توان مبنای تازه ای در فلسفه تعلیم و تربیت بنا کرد و در همان راستا خط سیری عملی ترسیم نمود."