چکیده:
مطالعه حاضر با هدف بررسی شاخصهای حمایتی تولید محصول کلزا دراستان گلستان باداشتن بیشترین سطح زیرکشت به عنوان نماینده تولید درکشور، طی دوره 1382-1386 انجام گرفته است. به این منظور تاثیر مداخلات دولت به صورت یارانه های پرداختی و مالیاتهای دریافتی درتولید کلزا با استفاده ازماتریس تحلیل سیاستی (PAM)در قالب شاخصهای حمایتی بررسی شد. نتایج شاخصهای ضریب حمایت اسمی از محصول، ضریب حمایت اسمی از نهاده و ضریب حمایت موثر در دوره مورد نظر نشان دادکه به نهاده های تولید، یارانه تخصیص داده شده، اما بر ارزش افزوده تولید کلزا طی دوره 1382-1385 مالیات غیر مستقیم وضع شده است. علاوه بر این، در سال 1386 مجموع آثار مداخله دولت در بازار محصول و بازار نهاده به نفع تولیدکنندگان کلزا بوده است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که سیاستهای گذشته و جاری بخش کشاورزی ایران در راستای توسعه سطح زیر کشت و تولید از راه دخالت هر چه بیشتر در ساز و کار بازار و ایجاد انحراف در قیمت نهاده ها و ستانده های کشاورزی بوده، در حالی که عملا این سیاستها در جهت بهبود سطح زیرکشت و عملکرد موفق نبوده است. با توجه به یافته های پژوهش پیشنهاد می شود که در نحوه اعطای یارانه به تولیدکنندگان محصولات زراعی تجدیدنظر و در جهت حذف یارانه های اضافی اقدام شود. همچنین با توجه به سطح زیرکشت گندم دیم، در افزایش عملکرد آن ازطریق توصیه های کارشناسی و یا تخصیص بهینه نهاده ها وعوامل تولید اقدام شود.
خلاصه ماشینی:
در زمینـه سیاستهای حمایتی ،مطالعات و پژوهشهایی درداخل و خارج از کشور انجام شده کـه در ادامـه به برخی از آنها اشاره شده است : کوبورسی(٢٠٠٥ ,Kubursi)معتقد است دولتهاکوشیده اند تا با اعمال سیاسـتهاییچـه به صورت مستقیم ،مانند تعیین قیمت تضمینیوتثبیتیمحصولات وپرداخت یارانه به نهـاده هـایی همچون کود شیمیایی، سـموم ، ماشـین آلات ،و چـه بـه صـورت غیـر مسـتقیم از طریـق اعمـال سیاستهای متفاوت نرخ ارز،پرداخت یارانه بـه اعتبـارات بخـش کشـاورزی واعمـال محـدودیتهای گمرکی و تعرفه ای بر محصولات و نهاده های وارداتی، از بخش کشاورزی حمایت نمایند تا از این طریق به منظور دستیابی به اهدافی چـون افـزایش درآمـد تولیـد کننـدگان ، افـزایش تولیـد، کنترل نوسانات شدید قیمت مواد غذایی به نفع مصرف کنندگان ، افزایش صادرات محصـولات کشاورزی و حمایت از محصولات استراتژیک داخلی درمقابل محصولات رقیب وارداتی بهره ببرند.
در سال ١٣٨٤، انحراف درآمد، هزینه نهاده های قابل تجارت و غیر قابـل تجـارت منفـی می باشد و مقدار منفی درآمد نشان مـیدهـد کـه تولیـد کننـده در سـال ١٣٨٤هماننـد سـالهای ١٣٨٢و ١٣٨٣بـر اثـر دخالـت دولـت در فراینـد تولیـد، معـادل ١/٠٣میلیـون ریـال بـه صـورت مالیاتهای ضمنی و غیر مستقیم پرداخت نموده است .