چکیده:
در میان عناصر مکون تربیت، غایت و اهداف به سبب جهت دهی به سایر مولفه ها(روش ها، اصول، محتوا و...)محور فرایند تربیت می باشند. این پژوهش با استفاده از روش های تحلیل متن در «معناشناسی» با رویکرد «هم زمانی» به کشف معنا،شبکه مفهومی و طراحی الگوی اهداف تربیت دینی مبتنی بر گزاره های قرآن کریم پرداخته است.بازشناسی و تبیینچیستی غایت ها و اهداف تربیت بر اساس غایت های مصرح خلقت و اهداف فرایند هدایتدر قرآن کریم(«احسن عملا» ، «عبادت» ،«شکر»،« اهتداء»،«رحمت»، «رشد»، «فلاح» و« فوز»)سپس تعیین روابط و شبکه مفهومی حاکم بر آن ها،« ایمان و عمل صالح»راغایت تربیت مشخص می کند.این غایت در قالب دو نوع از اهدافتحققمی یابد؛اهدافی که جزئی از هدف غایی هستند نظیر ایمان وعمل صالح(تقوا به معنای امتثال اوامر و نواهی)و اهدافی که واسطه و معبر رسیدن به اهداف پیشین می باشند(اهداف ابزاری یا عالی).علم آموزی و اندیشه ورزی (تفکر،تذکر، تعقل،تدبر، تفقه) از این گونه اند.اندیشه ورزی در طول هدف علم آموزی قرار دارد.اهداف جزئی در سه بخش شناخت و علم، ایمان و عملکرد(درونی و بیرونی) ارائه گردیده است.رابطه طولی میان این اهداف حاکم است.
خلاصه ماشینی:
"از بازشناسی و تبیین چیستی غایت ها و اهداف تربیت بر اساس غایت های مصرح در خلقت الهی و اهداف فرایند هدایت در قرآن کریم (احسـن عملا، عبادت ، شـکر، اهتداء، رحمت ، رشد، فلاح و فوز) و سپس تعیین روابط و شبکۀ مفهومی حاکم بر آن ها، درمی یابیم که غایت تربیت را «ایمان و عمل صالح » مشخص می کند.
می گردد و ازدیاد آن طلب می شود )الزمر، ٣۹/ ۹( و علمی که تأثیری در فرایند تربیت ندارد )غافر، ٤٠/ ۸٣، الروم ،٣٠/ ٧( علمی که برترین هدایت شمرده شده عبارت است از شناخت و نگرش درست به جهان هستی و مبدأ و منتهای آن ، علم به راه درست زندگی و نیل به هدف های عالی انسان و علم هایی از این نوع .
از آنجا که در گزاره های قرآنی علاوه بر وجود روابط به بیان وظایف برخی از عناصر نیز پرداخته شده ، ایمان به وظایف نیز از اهداف است )جدول انتهایی ( ٥-٣: اهداف حوزة عملکرد قرآن کریم برای ایمان به عناصر مکون هستی ، روابط و وظایف آن ها، نتایج ، آثار و تحولات قلبی را برمی شمرد که از آن ها با تعبیر «عملکرد درونی » یاد می کنیم .
ایمان به نصرت و یاری فرشنگان درونی بیرونی اطمینان قلبی به حضور در پیشگاه الهی تلاش برای انجام خیرات و ترک معاصی در خلوت و جلوت جمع بندی و نتیجه گیری شناسایی و تبیین روابط جانشینی ، هم نشینی ، متضادها، مترادف ها و موازنه های ساختاری گزاره ها و واژگان ناظر بر حوزٔە اهداف تربیت در قرآن کریم ، منظومه و شبکه ای به هم پیوسته و منسجم از اهدافی با محوریت غایت «احسن عملا» ترسیم و توصیف می نماید."