چکیده:
یکی از کارهای مهمی که در مطالعات مربوط به تولید سند ملی آموزش و پرورش، به ویژه در ساحت اقتصادی– حرفه ای، مورد توجه قرار گرفت، تدوین الگو یا چارچوب مفهومی بود. زیرا درک و تبیین مفاهیم کلی مانند آموزش فنی و حرفه ای، با پیشینه ای طولانی، که در چند دهه اخیر دچار تغییرات و تحولات گوناگونی شده است، تدوین این چارچوب مفهومی را ضروری می نمود. به همین منظور پژوهشی با هدف تهیه و تدوین اصول، مبانی و الگوی نظری آموزش فنی و حرفه ای انجام شد. با این پرسش اصلی که: برای تدوین یک چارچوب مفهومی به چه عناصری باید توجه کرد و چگونه آن ها را سازمان داد؟ یا به بیان دیگر تدوین یک چارچوب نظری از چه الگویی تبعیت می کند و دارای چه مولفه هایی است؟ این پژوهش به روش اسنادی و تحلیلی از طریق تحلیل منابع و نتایج تحقیقات انجام شده، اجرا گردید. روش پژوهش کیفی بوده و از نظر هدف، می توان آن را از نوع پژوهش های بنیادی قلمداد کرد. نتایج پژوهش منجر به ارائه الگویی برای تدوین چارچوب نظری در آموزش فنی و حرفه ای گردید که دارای 7 مولفه اصلی شامل فلسفه، اصول و قواعد، سیر تاریخی، عناصر مفهومی، عناصر محیطی، نقاط قوت و ضعف و نهایتا رویکردهای اجرای آموزش فنی و حرفه ای است. مقاله حاضر با استفاده از نتایج و ادبیات این پژوهش نگاشته شده است.
خلاصه ماشینی:
"راجسکی با توجه به تفاوت دیدگاه ها دربارٔە ماهیت آموزش های فنی وحرفه ای نتیجه گیری می کند که چارچوب مفهومی نمی تواند در خلأ صورت گیرد و باید در موارد زیر مؤثر و مفید واقع شود )نمودار١(: توصیف کنندٔە هدف های عمومی آموزش فنی وحرفه ای باشد انعکاس دهندٔە باورهای اصولی و چشم اندازها و اجزای آن باشد شکل دهندٔە فعالیت های جاری و جهت گیری های آینده باشد همان طور که راجسکی نشان داده است )نمودار شماره ١(، فلسفه به شکل ساده یا پیچیدٔە آن ، انگیزه و عزم لازم را برای تجربه کردن فراهم می کند و همة مؤلفه های اصلی آموزش فنی وحرفه ای را، شامل برنامة درسی ، روش تدریس ، سنجش فراگیران ، جمعیت دانش آموزی )مخاطبان ( و ارزشیابی برنامه ، تحت تأثیر قرار می دهد.
(بتصویر صفحه مراجعه شود) نمودار ٢ سیر تحولات و تغییرات (تاریخی ) به عنوان مثال در تدوین الگوی مفهومی تربیت حرفه ای - که در وضعیت کنونی در چارچوب نظام آموزش فنی وحرفه ای رسمی در دورٔە متوسط ه به صورت شاخة کاردانش و فنی وحرفه ای تعریف شده است و مقولة وسیع و مستقلی را از نظر مفهومی تشکیل می دهد- ابتدا باید به تبیین فلسفة وجودی آن در آموزش فنی وحرفه ای پرداخت و سپس با تحلیل تحولات تاریخی این نوع آموزش روند پیدایش ، سیر تحولات و موقعیت کنونی آن را تبیین کرد، نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی و تبیین نمود، رویکردهای به کارگرفته شده در این آموزش را شناسایی و بررسی کرد و بالاخره شرایط و عوامل محیط ی مؤثر در نحؤە تحول و تط ور آموزش های کاردانش و تعامل میان آن ها را مورد توجه قرار داد."