چکیده:
هدف پژوهش حاضر، بررسی امکان بهره گیری از عدالت تربیتی برآمده از نظریه عدالت جان رالز در نظام های آموزشی و به ویژه نظام آموزشی ایران از نظر شش متخصص تربیتی بوده است. روش پژوهش این پژوهش، هرمنوتیک انتقادی به عنوان یکی از رویکردهای پژوهش کیفی، و ابزار آن مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته است. انتخاب مصاحبه شوندگان بر اساس تخصص و آثار ایشان در زمینه موضوع پژوهش صورت گرفته است. هدف پژوهش با تمرکز بر این چهار محور پی گیری شد: 1. امکان استنتاج عدالت تربیتی از نظریه ای که در درون فلسفه سیاسی شکل گرفته است، 2. امکان عملیاتی کردن دلالت های تربیتی حاصل شده، 3. میزان انطباق نظریه عدالت با تاریخ فرهنگی کشور ما و 4. میزان کارایی عدالت تربیتی ماخوذ از نظریه عدالت در نظام آموزشی ایران. نتایج نشان داد که امکان استنتاج عدالت تربیتی از نظریه عدالت به لحاظ روش شناختی مقبول و مورد تایید است و امکان عملیاتی کردن آن در نظام های آموزشی به لحاظ منطقی وجود دارد. از سوی دیگر جامعه ما به لحاظ تاریخی و فرهنگی پذیرای عدالت تربیتی حاصل از نظریه عدالت بوده و میزان کارایی آن نیز منوط به فراهم شدن زیرساخت هایی همچون نیروی انسانی کارآمد و ساختار اقتصادی عادلانه است.
خلاصه ماشینی:
"بر بنیاد آن چه گفته شد، در روش هرمنوتیک انتقادی مدنظر در این پژوهش ، مصاحبه هایی مط ابق با معیارهای هرمنوتیک انتقادی که گفت وگو عاری از عوامل مخدوش کننده بوده و منجر به فهم جدید می گردد با چند استاد متخصص جهت نقد و بررسی فلسفة عدالت تربیتی برآمده از نظریة رالز و افق ها و تنگناهای آن برای نظام های آموزشی به عمل می آید که این امر از سویی و برمبنای تفسیرهای پژوهشگر سبب افزایش آگاهی و دانش ما درباره عدالت تربیتی می شود و از سوی دیگر چنین گفت وگوهایی سبب روشنگری افق ها و تنگناهای این نظریه در نظام های آموزشی و راهکارهای احتمالی تغییر نابرابرهای تربیتی نظام های آموزشی خواهد شد.
اما توجه نکته زیر ضروری به نظر می رسد؛ از آن جایی که بحث های کلی نظریة عدالت ، عدالت اقتصادی و اجتماعی است اگر چه برقراری یک جامعة عادلانه با نهادهای عدالت محور مختلف مدنظر نظریه است اشاره های تربیتی باید با احتیاط و با دقت استخراج شوند و اگر عدالت تربیتی به دست آمده از نظریة عدالت اصولی و منط قی تدوین شده باشد، خود می تواند در تسهیل عملیاتی شدن این نظریه در نظام های آموزشی مؤثر باشد.
توجه ویژه متخصص ٦ به بحث فرهنگی و وجود ضعف در این زمینه در جامعة ما نشانگر آن است که نظام تعلیم وتربیت کشورمان از نظر ایشان بعد اقتصادمحوری و منفعت طلبانه پیدا کرده است که با برخی از اصول مقبول نظریة عدالت ، همچون تقدم حق بر خیر، مغایر است ؛ گرچه وی مشکلات ساختاری موجود در زمینه تحقق عدالت تربیتی را نیز از نظر دور نمی دارد."