چکیده:
در میان دولت های شیعی جهان اسلام، دولت آلر سی زیدی یمن به علت قـدمت و دیرپـایی، ٢٨٤ تـا١٣٨٢ق / ٨٩٧ تـا ١٩٦٢م ، از شهرت بسزایی برخوردار است . وجود آثار علمـی بسـیار و مـزارات درخـور احتـرام حکایـت از مقبولیـت دیرینه آنان در این سرزمین دارد. آنچه بر نامآوری ماندگاری این خاندان افزوده است ، خدمات علمی راهبـران سیاسـی و دولتمردان فرهنگی زیدیه ، در دوره نخست حکمرانیشان بر یمن ازسـال ٢٨٤ تـا ٤٥٥ق /٨٩٧ تـا ١٠٦٢م اسـت . ایـن دوره زمانی که از آغاز حکمرانی ائمه زیدیـه رسـی تـا برآمـدن صـلیحیان اسـماعیلی را شـامل مـیشـود، مشـحون از تکاپوهای علمی ائمه رسی است که به توسعه و پایداری مذهب زیدیه و تحکـیم هویـت فقهـی ایـن مـذهب در یمـن منجر شده است . آنچه مقرر است در این پژوهش بدان پرداخته شود، بازخوانی خدمات علمی علویان رسی در یمـن و ارائه تصویری روشن از فعالیت علمی سادات زیدی، در زمینه تولید علم فقه و کشف رابطه میان ایـن خـدمات علمـی، با دیرپایی دولت و مذهبشان است . دستامد تحقیق در این نوشتار با ترکیب روش توصیفیتحلیلـی اطلاعـات، دادههـای مبتنی بر منابع تاریخی، یافتن ربط منطقی میان گزارههای تاریخی، پاسخ سوالات و آزمون فرضیات محقق شد.
Rassi`s family state in Yemen is well-known among Shi`i governments in the Islamic world because of its agedness، from 897 to 1962. Existence of several scientific works and respectful graves، especially during the first period of their reign، indicates their long tale of admissibility. The scientific services they did developed and preserved Zeydie sect and strengthened the jurisprudent identity of the sect. The article، utilizing a descriptive-analytical method، is going to review scientific services of Rassi Alavids in Yemen and clarify scientific activities done by Zeydies and look for a relation between such activities and the longevity of their government and sect.
خلاصه ماشینی:
مطالعات موجود درباره تاریخ زیدیان یمن، اطلاعات اندکی از خدمات علمی و تکاپوهای فرهنگی آلرسی ارائه میدهند؛ اما محتوای برخی منابع تاریخی که با ذکر مطول آثار علمی این خاندان توأم است یا وجود مزارات درخور اعتنا و مهم از نقش فرهنگی این خاندان پرده برمیدارند.
این پژوهش تنها برای یافتن پاسخ برخی از این سوالات سامان یافته است؛ مانند: خدمات و تلاشهای علمی ائمه رسی، چه تاثیری بر دولت سیاسی آنان در یمن داشته است؟ فرضیه مطرح آنکه تمرکز علمی خاندان رسی برگرفته از آموزههای مذهبی در شاخه فقه و کلام اسلامی به توسعه پایدار مذهب زیدیه در یمن منجر شده است.
بیعت اهل صعده با یحییبنحسین الهادی الی الحق که اکنون امام مسلم زیدیان شده بود، فصلی جدید در تاریخ سیاسی و مذهبی اهل یمن گشود.
در تمام این دوره، علاوهبر صعده، سراسر صنعا و مضافات آن تحتحکمرانی دولتمردان زیدی بود؛ اما در سال 291ق/۹۰۵م، با اوجگیری دعوت اسماعیلیه در یمن و گسترش آن به نواحی مختلف این سرزمین، بر مشکلات الهادی الی الحق افزوده شد و ازاینپس، رقابت مذهبی میان زیدیه و اسماعیلیه فزونی یافت.
به نظر میرسد دولت زیدیه درعصر او تقویت شده است (المحلی، 2002: 2/88)؛ اما مقارن تحولات سیاسی در دربار زیدیان یمن، ظهور و تکاپوی داعیان اسماعیلی که برخی منابع از آنها به دعوتگران و مبلغان قرمطی یاد کردهاند، اوضاع یمن را آشفته ساخت و وضع دشواری برای زیدیان فراهم شد.