چکیده:
در دهههای اخیر توسعهی حمل و نقل محور به عنوان یکی از الگوهای جدید توسعه شهری، در راستای توسعه پایدار جوامع مطرح شده است. این توسعه براساس اقدام هماهنگ بین برنامهریزی کاربری زمین و برنامهریزی حمل و نقل استوار است که سعی در ایجاد جوامعی پاکیزه، انسان دوستانه، با نشاط و با جایگاهی افزون در اقتصاد محلی دارد. از سوی دیگر مراکز کهن شهری امروزه با چالشهای عظیمی در زمینه کارکرد و کالبد آنها مواجه شده که یکی از عوامل موثر، تراکم ترافیک ناشی از جابهجایی وسایل نقلیه موتوری است. این پژوهش سعی دارد تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی پس از شناسایی اصول مرتبط با توسعهی حمل و نقل محور، با استفاده از ابزار سنجش وضعیت SWOT، مهمترین عوامل موثر بر شیوه سفر ساکنان را در هسته مرکزی شهری سنندج را براساس شاخصهای کاربری لیتمن( موثر در رفتارهای حمل و نقلی) ارزیابی نماید. به این منظور از فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای تشخیص اولویت عوامل و طرح رهیافتهای پیشنهادی استفاده شده است. سپس باتوجه به فرصتها و پتانسیلهای هسته مرکزی شهر سنندج از رهیافتهای محتوایی کاربری زمین در قالب اصول عملیاتی TOD جهت کاهش چالشهای موجود استفاده شده است. نتایج حاصل از انجام روند پژوهش بیانگر آن است که عواملی همچون دسترسی به حمل و نقل همگانی(266/0)، مدیریت تقاضای حمل و نقل(195/0) و وضعیت دوچرخه و پیاده(123/0) بیشترین اهمیت را در تعیین نحوه جابهجایی ساکنان مرکز شهر سنندج دارند. همچنین به کارگیری تمهیداتی همچون تقویت ابعاد اجتماعی محله و هویت محلهای، باززندهسازی پهنهها و بناهای با ارزش تاریخی، بهسازی شبکه معابر با تاکید بر حرکات انسانی، توسعهی سیستم حمل و نقل پایدار و یکپارچه و تغییر در تراکم و گسترش کاربریهای سازگار و پشتیبان حمل و نقل همگانی به منظور احیا یک مرکز شهری پایدار در سنندج از اهمیت بسزایی برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
Transit- Oriented Development (TOD) Smart Growth New Urbanism(NU) برآن است تا مهمترین عوامل موثر بر شیوهی سفر شهروندان در مرکز شهر سنندج را مورد ارزیابی قرار داده و براساس رویکرد توسعهی حمل و نقل محور پیشنهادهای عملیاتی را به منظور دستیابی به یک مرکز شهری پایدار ارائه دهد.
Center for Transit-Oriented Development(CTOD) جدول1- تاثیر کاربری اراضی بر روی مالکیت خودرو و حجم سفرها نوع کاربری اراضی مالکیت خودرو (به ازای هر خانوار) سرانه میزان مسافت طی شده در روز سهم هر بخش (درصد) خودرو پیاده روی حمل و نقل همگانی دوچرخه سایر حمل و نقل همگانی مناسب/ کاربری مختلط 93/0 80/9 1/58 27 5/11 9/1 5/1 تنها حمل و نقل همگانی مناسب 50/1 28/13 4/74 2/15 9/7 4/1 1/1 باقیمانده ناحیه 74/1 34/17 5/81 7/9 5/3 6/1 7/3 باقیمانده منطقه 93/1 79/21 3/87 1/6 2/1 8/0 4 ماخذ: (Ohland and Poticha, 2006) در این توسعه ضمن دسترسی آسان شهروندان به خدمات حمل و نقل همگانی، سرمایه گذاری در بخش حمل و نقل همگانی به دلیل افزایش حجم مسافرین 1 ، برای همه افراد ذینفع سود و بازدهی بالاتری دارد، هزینههای حمل و نقل را کاهش، انتخاب سفر را افزایش و نیاز به پارکینگ را در صورت ترکیب با دیگر راهبردهای مدیریت پارکینگ در حدود بیشتر از 20 درصد کاهش می دهد((Boroski et al.