چکیده:
هدف: هدف پژوهش شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر مکان یابی کتابخانه های عمومی با استفاده از روش فرایند سلسله مراتبی گروهی AHP)) است. روش: در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. ابتدا با مطالعه کتابخانه ای، معیارهای موثر در مکان یابی کتابخانه های عمومی مشخص شد؛ سپس با نظرسنجی از متخصصین مرتبط توسط پرسشنامه، میزان اهمیت عوامل موثر با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی گروهی(AHP)[1] مشخص شد. از 45 پرسشنامه توزیع شده، 32 پرسشنامه به صورت کامل و بدون خطا تکمیل شد. به منظور محاسبه نتایج مقایسه زوجی معیارها و شاخصهای مستخرج از دیدگاه متخصصین کتابداری، نرمافزار Expert choiceو جهت انجام تحلیلهای مکانی موجود کتابخانه با معیارهای منتخب و نیز شناسایی پهنههای جدید نرمافزار Arc GIS بکار رفت. یافته ها: یافته ها نشان داد از دیدگاه پاسخگویان 34 شاخص در مکان یابی کتابخانه های عمومی با اهمیت متفاوت، دخیل هستند که در قالب شش معیار اصلی مرکزیت، سازگاری، امکانات رفاهی و پیش بینی های آینده، جهت یابی محل ، شرایط فیزیکی-کالبدی و رقبا قرار میگیرند. نتیجه گیری:. بر اساس امتیاز تعلق گرفته به شاخص ها، 13 شاخص از ارتباط کم 12 شاخص از ارتباط متوسط و 9 شاخص از ارتباط زیاد برخوردار هستند. همچنین، شاخص هایی که بالاترین وزن را در هر گروه داشتند مشخص شدند و در پایان الگویی از عوامل موثر بر مکان یابی کتابخانه های عمومی ارائه شد.
خلاصه ماشینی:
ابتدا با مطالعه کتابخانه ای، معیارهای موثر در مکان یابی کتابخانه های عمومی مشخص شد؛ سپس با نظرسنجی از متخصصین مرتبط توسط پرسشنامه ، میزان اهمیت عوامل مؤثر با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی گروهی (AHP) مشخص شد.
موحد و زارعی (١٣٩٠) در پژوهشی با عنوان "ارائه ی الگویی برای مکان گزینی فضایی کتابخانه های عمومی شهر اهواز با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی" به تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر در مکان یابی کتابخانه های عمومی اهواز پرداختند اما اشاره ای به چگونگی به دست آمدن مؤلفه ها و میزان اهمیت آن ها نکردند.
در این مطالعه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و الگوهای تحلیل سلسله مراتبی، بولین و فازی به بررسی وضع موجود و تعیین بهترین مکان برای احداث کتابخانه های عمومی شهر اهواز پرداخته شد.
بی شاپ و مندل (٢٠١٠ ,Mandel Bishop ) در مقاله ای با عنوان "کاربرد سامانه های اطلاعات جغرافیایی در پژوهش های کتابخانه " به بررسی پژوهش هایی پرداختند که استفاده از ساج را به عنوان ابزاری برای اندازه گیری و تحلیل خدمات و تعیین مکان هایی برای تأسیس کتابخانه ها در آینده مورد بررسی قرار داده بودند.
بدین منظور، بررسیهای انجام شده در خصوص سامانه های اطلاعات جغرافیایی را در دو پایگاه مورد بررسی قرار دادند، نتایج حاصل از بررسیها نشان داد بیشتر پژوهش ها از ساج به عنوان ابزاری برای اندازه گیری و تحلیل خدمات کتابخانه استفاده کرده بودند.
به منظور تعیین اهمیت معیارهای مؤثر در مکان یابی کتابخانه های عمومی شهر شیراز از فرایند تحلیل سلسله مراتبی گروهی (AHP) استفاده شد.