چکیده:
واژة تمدن در علوم اجتماعی از واژههایی است که در تحلیلهای تاریخی ـ اجتماعی مورد استفاده قرار میگیرد. تمدنها براساس نوع تکوین، اشکال مختلفی دارند و هر یک دارای ویژگیهایی هستند که میتوان به وسیلة آن، تمدنها را از یکدیگر بازشناخت و تقسیمبندی نمود. یکی از این تمدنها، تمدن اسلامی است که مبتنی بر جهان بینی اسلامی است. در این پژوهش به دنبال آن هستیم که بارزترین ویژگیهای تمدن اسلامی را که زاییدة اسلام است، همچون داشتن جهانبینی پویا، مبارزه با سنتهای غلط اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جامعه، عدالت محوری، تأکید بر مدارا و بصیرت، اقتدارگرایی، مسؤولیتپذیری و... از منظر آیات و روایات مورد تبیین و بررسی قرار دهیم. در این پژوهش از روش کتابخانهای و توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
"تمدن اسلامی با مجموعهای از قوانین دینی که برگرفته از قرآن و سنت است همة ابعاد زندگی و دقایق حیات فردی و اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعة اسلامی را شامل میشود و به همین دلیل توانست طی قرون متمادی جامعه را به سمت تکامل هدایت نماید.
از مجموع آیاتی که در این رابطه در قرآن وجود دارد این حقیقت دریافت میشود که سقوط اخلاقی و بحران معنویت مقدمة سقوط اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نظامی و عامل نابودی نظامها و تمدنهاست و این یکی از سنتهای حاکم بر جامعه و تاریخ است؛ چون یک جامعه و تمدن هنگامی میتواند به حیات سعادتمند خود ادامه دهد و به پویایی و پایایی، رشد و تکامل خود امیدوار باشد که اصول، ارزشها و اخلاق را در جامعه رعایت نماید (کرمی فریدونی، 1385، ص419).
امامیتوان چنین عنوان کرد که؛ امروزه این شاخصها آن چنان که باید و شاید در طول ادوار و اعصار مختلف مورد توجه قرار نگرفته اند و اگر در برنامهها و دستورات عملی به صورت نظاممند گنجانده شود و از غفلت نسبت به آنها خودداری شود تمدن اسلامی به معنای واقعی صورت میپذیرد و آثارش در حیات انسانی پدیدار خواهد شد."