چکیده:
این مقاله به موضوع تنوع داوری روشن فکران ایرانی در باب موضوع واحد می پردازد. به نظر وی تنوع قضاوت ها و استدلال ها درباره ی موضوع واحد در میان روشن فکران ایرانی چنان گسترده است که جست وجوگر حقیقت را با انبوهی از پاسخ ها مواجه می سازد. به نظر نویسنده، مخاطب روشن فکران ایرانی گه گاه درمی ماند که از میان این مواضع و داوری های متنوع درباره ی یک موضوع واحد کدام را به حقیقت نزدیک تر تلقی کند و اساسا اگر چنین کاری ممکن باشد، چه گونه می توان چنین گزینه ای را شناخت و به عنوان داوری ای مقرون به حقیقت یا نزدیک تر به حقیقت برگزید. در نتیجه، نویسنده کوشیده است روشی را برای نقد و بررسی متون هم موضوع ارائه کند تا با استفاده از آن بتوان داوری های صاحب نظران مختلف درباره ی موضوعی واحد به نحوی بی طرفانه و ضابطه مند مورد سنجش قرار داد. نویسنده این روش را درباره ی آرای سه صاحب نظر معاصر ایرانی که در باب موضوعی واحد -یعنی دکتر محمد مصدق- داوری های خود را در طی سه مصاحبه ی مستقل ارائه کرده اند، عملا به کار بسته است. مولفه های اصلی این روش ناظر به پاسخ گویی به سوالات زیر است: چه کسی و با چه پیش زمینه ای سخن می گوید؟ چه گونه سخن می گوید؟ مهم ترین محورهای مشترک متون یا گفتارها کدام اند؟ دیگری گفتار کیست یا چه کسانی اند؟ بینامتون گفتار کدام اند؟ هر متن از منظر متن دیگر چه گونه دیده می شود؟ نتیجه ی این بررسی نشان داده است که تنها یکی از این سه متن مورد بررسی از انسجام بالا و از قوت روش شناختی برخوردار است
خلاصه ماشینی:
چون فکر ابداع و ارائه ی روشــی برای تحلیل این نوع متون هم موضوع پس از مطالعه ی سه مصاحبه در یک نشریه ی روشن فکری درباره ی محمد مصدق به ذهن ام خطور کرده است ، روش پیش نهادی را در مورد همان مصاحبه ها عملی ساخته ام .
جدول ١: حیثیت و کیفیت سخن گویی مصاحبه شونده گان صاکرب هاگی تمارصتاخصص و محمدعلی موّ حد محمد صنعتی حاتم قادری روی د حبه شونده تخصص مورّخ روان شناس (روان کاو) عالِم سیاسی نوع تحلیل و تبیین تاریخی تاریخی با رگرواهایشینااختکیلی گویی های روان شناختی با صبغه ی روان کاوانه ن به نحو جدی کم وبیش توجهات روش شناختی دارد کم ترین ملاحظات و توجه تأمّل و توجه ف رووش وشناختی در موجود است (ص (ص ٦٠ و ٦١)؛ اما نه به قدر کافی روش شناختی (ص ٦٣) (57 روش تاریخی با آمیزه ای از روش تاریخی و روش ذهنی (صدور گزاره های روش مورد استفاده استناد مکرر به کلی گویی های روان شناختی از ره گذر روان شناختی بدون ذکر هر گونه شواهد تاریخی بهره گیری از حافظه ی شخصی شواهد از موضوعات مورد بحث ) ابطال پذیر و ملغمه ای از گزاره های ابطال پذیر و ابطال ناپذیر، سنجش نشده ، یا مجموعه ای قابل توجهی از گزاره های نوع گزاره تهاجارزینظر داوری به آسساننجش قابل ابطال ناپذیر به دشواری قابل سنجش دیگری گفتار موّ حد در همان لحظات آغازین گفت وگو ظاهر می شود.