چکیده:
در فاصله سالهای 1336 ـ 1346 کلیات شمس به اهتمام و تصحیح مرحوم بدیع
الزمان فروزانفر انتشار یافت. قرائت صحیح و استنساخ دقیق چهل هزار بیت غزل
و هزار و نهصد و هشتاد و سه رباعی، اشاره به رویدادهای مربوط به غزلهایی که در
مناقبالعارفین افلاکی آمده است، وجود هفتصد و بیست و هشت صفحه فهرست کامل
ابیات بر پایه حروف آخر قافیه در جزوهای نهم و دهم، ذکر اختلاف نسخهها با
کمال دقت، تدوین فرهنگ نوادر لغات و ترکیبات غزلیات در جزو هفتم، استفاده
از دستنویسهای کهن و... از ویژگیهای شاخص کلیات شمس به اهتمام و تصحیح
مرحوم فروزانفر است.
خلاصه ماشینی:
"و حال اگر همین دو غزل در برابر غزلی دیگر مثلا غزل 491 قرار بگیرد، هر خواننده و شنوندهای میفهمد که این دو باده از یک خم نیست و یک رنگ هم نیست اگر چه هر دو در دیوان کبیر آمده است: غزل 491 / ص 285 جزو اول این غزل در سه نسخه «قح، قو، عد» نیست و همه ده بیت است و باید بهصراحت گفت که موضوع آن غزل نیست و قطعه است، یعنی از یک سوز درون سخن نمیگوید و در عالم صورت از جهان پند و حکمت خبر میدهد و به شیوهای نوشته شده است که هیچ شعریت ندارد و گاهی معنی نیز ندارد: جهان و کار جهان سر بسر اگر بادست چرا ز باد مکافات داد و بیدادست به باد و بود محمد نگر که چون باقیست ز بعد ششصد و پنجاه سخت بنیادست ز باد بولهب و جنس او نمیبینی؟ که از برای فضیحت فسانهشان یادست چنین ثبات و بقا باد را کجا باشد درین ثبات که قاف کمتر آحادست با این همه نکات زیر در بررسی تصحیح دیوان کبیر ضرورت عنایت دارد : الف ـ درباره حواشی غزلها و ضبط نسخه بدلها باید گفت مصححان هنگام مقابله دو یا چند نسخه، اختلافات را با ضبط شماره بر روی کلمه مورد نظر و ذکر آن شماره در پاورقی، نکته مورد اختلاف را ذکر کردهاند."