چکیده:
هرگاه سخن از فرایند و ساختار کسب شناخت بمیان می آید، اعتقاد به امکان حصول آن در تقدیر موجود است. بواقع اگر فردی در شکاکیت مطلق یا شبهه در امکان کسب شناخت باشد، هرگز نمیتواند فرایند و ساختار کسب آن را ترسیم نماید. با توجه به اینکه دکارت امکان معرفت را پذیرفته، حال پرسش این است که وی چه سازوکار، فرایند و مراحلی را در مورد بدست آوردن علم برای عالم ترسیم کرده است؟ دکارت در این مرحله از طریق شهود و استنتاج و تمسک به عدم فریبندگی خداوند به استخراج معرفت پرداخته است. استاد مصباح در بررسی و نقد خویش از نظریه فرایند شناخت دکارت معتقد است اینکه وجود هیچ چیزی باندازه شک روشن و یقیینی نیست و حتی وجود شاک هم باید از راه وجود شک معلوم شود، صحیح نمیباشد و تصورات فطری مدنظر دکارت را قابل قبول ندانسته است. نگارنده در نوشتار حاضر بر آن است تا به تبیین نظریه فرایند و ساختار شناخت دکارت و بررسی و نقد آن از منظر استاد مصباح بپردازد.
خلاصه ماشینی:
استاد مصباح در بررسی و نقد خویش از نظریه¬ فرایند شناخت دکارت معتقد است اینکه وجود هیچ چیزی باندازه شک روشن و یقیینی نیست و حتی وجود شاک هم باید از راه وجود شک معلوم شود، صحیح نمیباشد و تصورات فطری مدنظر دکارت را قابل قبول ندانسته¬ است.
اصالت حس یا عقل در تصورات استاد مصباح در تشریح و تبیین اصالت حس یا اصالت عقل در تصورات میگوید: منظور این است که بعد از پذیرفتن نوع ویژهیی از مفاهیم به نام کلیات و پذیرفتن نیروی درککننده خاصی برای آنها به نام عقل، این سؤال مطرح میشود که آیا کار عقل تنها تغییر شکل دادن و تجرید و تعمیم ادراکات حسی است یا اینکه خودش ادراک مستقلی دارد و حداکثر، ادراک حسی میتواند در پارهیی از موارد، شرط تحقق ادراک عقلی را فراهم کند؟...
داوری نهایی استاد مصباح در داوری نهایی خویش از نظریه فرایند و سازوکار ¬شناخت دکارت میگوید: اگر کسی گمان کند که وجود هیچ چیزی به این اندازه( ) روشن و یقیینی نیست و حتی وجود خود شککننده هم میبایست از راه وجود شک، معلوم شود، صحیح نیست بلکه وجود «من» آگاه و اندیشنده دستکم به اندازه وجود شک که یکی از حالات او میباشد روشن و غیر قابل تردید است.
استاد برخلاف دکارت اینکه کسی گمان کند وجود هیچ چیزی باندازه شک روشن و یقیینی نیست و حتی وجود شاک هم باید از راه وجود شک معلوم شود را صحیح ندانسته و بیان میکند که وجود «من» آگاه و اندیشنده دستکم باندازة وجود شک که یکی از حالات میباشد روشن و غیر قابل تردید است.