چکیده:
سیاست های تجاری، یکی از عوامل موثر بر محیط فعالیت و عملکرد بنگاه ها است. میزان اثرگذاری سیاست های مذکور بر عملکرد بنگاه ها و به طور اخص بر بهره وری آن ها، تحت تاثیر اندازه رقابت بازار است. پژوهش حاضر، درصدد ارزیابی تاثیر عوامل تعیین کننده رشد بهره وری در صنایع ایران، با تاکید بر درجه رقابتی در دوره اعمال سیاست های حمایتی (1380-1374) و آزادسازی تجاری (1386-1381) است. یافته های پژوهش حاضر، بیانگر این است که قدرت بازار، به طور مستقیم سبب رشد بهره وری صنایع شده است و کاهش تعرفه ها اثر مستقیم قدرت بازار را بر رشد بهره وری (به غیر از صنایع انحصاری با سطوح پایین حمایتی) کاهش داده، لیکن با اعمال فشار رقابتی در صنایع انحصاری و ایجاد انگیزه نوآوری، ورود بنگاه های کارا و بکارگیری سرمایه انسانی در آنها، موجب افزایش بهره وری در صنایع ایران شده است. همچنین کاهش تعرفه ها موجب شده است بنگاه های فعال در صنایع انحصاری با سطح پایین حمایتی، به رقابت با تولیدکنندگان خارجی بپردازند و بهره وری خود را افزایش دهند. اما کاهش تعرفه ها، رشد بهره وری را در صنایع انحصاری با سطح متوسط حمایتی کاهش داده است. این موضوع بیانگر این است که کاهش تعرفه، بیش از مقداری بوده است که صنایع انحصاری در این سطح حمایتی را به رقابت با تولیدکنندگان خارجی و در نتیجه ارتقاء بیشتر بهروری تشویق کند.
خلاصه ماشینی:
"در حالی که یافتههای برخی بررسیها نشان میدهد که عوامل دیگری غیر از واردات، از جمله ورود و خروج بنگاهها، ادوار تجاری و انگیزه نوآوری، بر عملکرد بنگاهها تأثیر میگذارد که میزان این تأثیر با توجه به اندازه رقابت بازار، متفاوت خواهد بود (Aghion, 2009; Jaimovich & Floetotto, 2008) و از آنجایی که تصمیم بنگاهها در بسیاری از حوزهها، از جمله سرمایهگذاری و نوسازی تجهیزات، پژوهش و توسعه و ورود و خروج، تحت تأثیر شرایط محیطی است که سیاستهای کلان بر آن تأثیر میگذارد، لازم است در بررسی و ارزیابی آثار سیاستها، تغییر رفتار بنگاهها درباره این عوامل نیز مورد توجه قرار گیرد.
نتایج حاصل از الگو اول که در آن متغیرهای سیاستهای حمایتی و تجاری لحاظ نشده است، نشان داد که سودآوری صنایع (شاخص لرنر) که بر درجه انحصاری آنها دلالت دارد، علاوه بر اینکه به طور مستقیم سبب رشد بهرهوری میشود، از طریق سایر مؤلفههای مؤثر بر تغییرات بهرهوری، از جمله ادوارهای تجاری، ورود خالص بنگاهها، مخارج پژوهش و توسعه، بر رشد بهرهوری تأثیر مثبتی دارد.
نتایج حاصل از برآورد الگوهای مذکور نشان داد که با کاهش حمایت در دوره آزادسازی، آثار مستقیم سودآوری بر رشد بهرهوری، کمتر شده است، لیکن سودآوری در دوره آزادسازی، به ویژه در دوره رونق اقتصادی از طریق ترغیب بنگاههای کارا به ورود (یا سرمایهگذاری) که با افزایش سرمایه انسانی و فعالیتهای پژوهش و توسعه همراه است، به رشد بهرهوری کمک کرده، اما در دوره اعمال سیاستهای حمایتی، وجود سود مطمئن، ورود بنگاههای غیرکارا به بازار و عدم خروج آنها را در صنایع انحصاری تشویق کرده و موجب کاهش بهرهوری شده است."