چکیده:
هیئات مذهبی یکی از کانونهای تربیت دینی غیررسمی و دارای تاریخچهای طولانی در تاریخ ایران میباشند. پژوهش حاضر تلاش نموده است با انجام مقایسهای بین افراد هیئتی و غیرهیئتی، میزان اثرگذاری این مراکز بر مخاطبان خود را مورد سنجش قرار دهد. به این منظور پرسشنامهای در قالب چهار مقوله (هویت دینی، هویت ملی، ارزشهای اجتماعی- اخلاقی و باورهای فردی) ساخته شد. جامعه آماری پژوهش حاضر جوانان29-17 سال مشهدی بودند که در دو گروه هیئتی و غیرهیئتی دستهبندی شدند. به دلیل عدم وجود آمار دقیق از افراد هیئتی و غیرهیئتی روش نمونهگیری در مرحله تعیین طبقه ای غیر نسبتی بوده است.
مقایسه صورت گرفته نشان داد که افراد هیئتی در هر چهار مقوله بهطور معناداری از افراد غیرهیئتی بالاتر هستند، ضمنا نمره افراد هیئتی در سه مقوله هویت دینی، هویت ملی و باورهای صحیح فردی از میانگین طیف (نمره متناظر با نقطه برش 50 درصدی) به طور معناداری متفاوت و بالاتر است و در مقوله ارزشهای اجتماعی به طرف منفی متمایل میباشد. در مجموع می توان چنین استنباط کرد که برون داد تربیتی هیئات مذهبی در دو مقوله هویت ملی و باورهای فردی رضایتبخش است، در مقوله هویت دینی در حد انتظار نیست و در مقوله ارزش های اجتماعی رضایتبخش نیست.
Religious communities as a center for informal religious education have a long history in Iran. This study is an attempt to compare the religious community members and non−members and the influences it might have on the persons. To do so، a four−part questionnaire which addressed the religious identity، national identity، moral−social values، and personal beliefs، respectively، was developed. The samples include the young attendants aged 17−29 from the city of Mashhad categorized in two groups، namely community members and nonmembers. The sampling procedure is random. The results revealed that the members are significantly higher than nonmembers in the four items; moreover، the scores of the members in three parts− religious identity، national identity، and personal beliefs− were higher than the average continuum and in social values the trend was negative. As a whole، it is inferred that educational output of the religious communities in two parameters−national identity and personal beliefs− is satisfactory، in religious identity is not as expected and in social values it is unsatisfactory.
خلاصه ماشینی:
آنچه در پژوهش حاضر محل تأمل بیشتر است، آن است که اگر بنا باشد در عصر حاضر تربیت دینی بر روی یک فرد اتفاق بیافتد، آیا ملاکهای مذکور در پژوهشهای یاد شده برای جامعیت فرد کفایت میکند؟ با این توصیف در پژوهش حاضر تلاش شد تا افزون بر بررسی هویت دینی، سه مقوله دیگر (هویت ملی، ارزشهای اجتماعی−اخلاقی و باورهای فردی) نیز بررسی و واکاوی شود.
سؤالات پژوهش وضعیت اعضای هیئتهای مذهبی و افراد غیرهیئتی بهطور مجزا و در مقایسه با یکدیگر در چهار مقوله هویت دینی، هویت ملی، ارزشهای اجتماعی و باورهای فردی چگونه است؟ آیا هویت دینی، هویت ملی، ارزشهای اجتماعی و باورهای فردی براساس دو عامل وضعیت اقتصادی (برخوردار/ غیربرخوردار) و مشارکت در هیئتها (دارد/ ندارد) به طور معناداری متفاوت است؟ روش پژوهش در این پژوهش به منظور پاسخگویی به سؤالات پژوهشی، از اجرای مقیاس سنجش هویت مذهبی، هویت ملی، ارزشهای اجتماعی و باورهای فردی (که گویههای مورد نظر پس از تدوین در قالب یک پرسشنامه واحد قرار گرفت) بر روی دو گروه از افراد هیئتی و غیرهیئتی در دو سطح برخوردار و غیر برخوردار استفاده شده است.
مقایسه اعضای هیئتهای مذهبی و افراد غیرهیئتی در چهار مقوله هویت دینی، هویت ملی، ارزشهای اجتماعی−اخلاقی و باورهای فردی در این بخش از پژوهش تلاش شده است با مقایسه دو گروه (هیئتی و غیرهیئتی) تفاوتهای بین دو گروه مذکور در مقولات چهارگانه تحلیل شود.