چکیده:
در اقتصاد دانش محور، تولید، توزیع و کاربرد دانش، عامل محرکه اصلی رشد اقتصادی، تولید ثروت و اشتغال در همه فعالیت های اقتصادی است. سرمایه اجتماعی با نقشی که در تسهیل همکاری داشته، سهم قابل توجهی در تولید علم دارد؛ زیرا در عصر حاضر، علم و فناوری بیش از هر دوره دیگری از خصلت های تاریخی خود یعنی تصادفی بودن و انفرادی بودن فاصله گرفته و به پدیده هایی جمعی تبدیل شد ه اند - به گونه ای که هنجارها، اعتماد و شبکه که از ارکان سرمایه اجتماعی می باشند - در پیشرفت های علمی و فنی نقش مهمی ایفا م یکنند. از دیگر مشخصه های اقتصاد دانش محور، غیرشخصی شدن مبادلات است. عوارض ناشی از کمبود سرمایه اجتماعی در اقتصاد به صورت کمبود اعتماد، رکود تجارت، عدم تقسیم کار و تخصص، عدم پایبندی به قراردادها و عدم تضمین حقوق مالکیت به هنگام مبادله قابل مشاهده است. سرمایه اجتماعی به عنوان مجموعه هنجارهای اجتماعی که اعتماد و پایبندی به تعهدات را به بار می آورد و موجب تسهیل روابط به طور عام و مبادلات اقتصادی به طور خاص می شود، می تواند نقش مهمی در شکل گیری مبادلات در این عصر داشته باشد. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی به مطالعه چالش های موجود در اقتصاد ایران برای تحقق اقتصاد دانش محور و چگونگی نقش آفرینی سرمایه اجتماعی در راستای مهیا کردن شرایط لازم برای وقوع اقتصاد دانش محور می پردازد. یافته های اصلی عبارتند از: یکی از پیش نیازهای تحقق اقتصاد دانش محور، وجود سطح کافی و اثربخش از سرمایه اجتماعی است؛ سرمایه اجتماعی از مجراهای کاهش هزینه مبادله، تضمین حقوق مالکیت (فکری)، فراهم کردن زمینه های ایجاد سرمایه انسانی و ترغیب افراد به انتقال ایده ها، موجب تحقق اقتصاد دانش محور می گردد.
خلاصه ماشینی:
"یافتههای اصلی این مقاله عبارتند از: 1- یکی از پیشنیازهای تحقق اقتصاد دانشمحور، وجود سطح کافی و اثربخش از سرمایه اجتماعی است؛ 2- سرمایه اجتماعی از مجراهای کاهش هزینۀ مبادله، تضمین حقوق مالکیت (فکری)، فراهم کردن زمینههای ایجاد سرمایۀ انسانی و ترغیب افراد به انتقال ایدهها، موجب تحقق اقتصاد دانشمحور میگردد.
از جملۀ این دگرگونیها که منجر به افزایش هزینه مبادله گردیده است، میتوان به موارد زیر اشاره کرد: 1- در اقتصاد دانشمحور کلیه فعالیتهای اقتصادی به شکلی بر دانایی متکی است و «اقتصاد بهصورت فزآیندهای بر اساس دانش و به طور کلی داراییهای نامحسوس بنا شده است» (Schiliro, 2010).
به دیگر سخن، خطای پیشبینی کاهش مییابد و در برنامهها هزینههای پیشبینینشده ناشی از رفتارهای خلاف قانون یا خلاف قاعده و انتظار طرفهای مقابل به حداقل میرسد و این به معنای کاهش هزینه مبادله است (رنانی و مویدفر، 1390)، بنابراین سرمایه اجتماعی بهعنوان مجموعه هنجارهای اجتماعی که اعتماد و پایبندی به تعهدات را به بار میآورد و موجب تسهیل روابط به طور عام و مبادلات اقتصادی به طور خاص میشود، میتواند نقش مهمی در کاهش هزینههای مبادله ایفا کند.
نقش سرمایه اجتماعی در انتقال فناوری و انتشار دانش در عصر دانشمحور توسعه فناوری، انتقال و جذب آن برای تحقق توسعه ملی بسیار مهم است، بنابراین باید در این زمینه برنامهریزی کرد.
org/indicator/2013/4/10 Social Capital and Its Role in Realizing Knowledge-Based Economy Seyyed Mohammad Bagher Najafi- Assistant Professor, Razi University, Department of Economics."