چکیده:
در سازمان مدیریتی آموزش و پرورش ایران انجمن اولیا و مربیان مدارس تحت نظارت و پشتیبانی شوراهای بالادستی خود با عنوان شورای انجمن اولیا و مربیان شهرستان و استان است . هدف این بررسی ارزیابی عملکرد شوراهای بالادستی انجمن در سال ١٣٨٧ است . این پژوهش توصیفی است و به دو روش بررسی اسناد و پیمایش دیدگاه اعضای شوراها انجام پذیرفته است . اسناد مورد مطالعه مصوبات شوراها و گزارشهای قرائت شده در جلسات شوراهاست . در بررسی اسناد نمونه آماری ٦ استان از مجموع ٣١ استان کشور به صورت تصادفی هدف دار در قالب سه منطقه برخوردار، نیمه برخوردار و محروم انتخاب گردید و از هر استان نیز ٣ شهرستان به صورت تصادفی در همان قالب سه منطقه برخوردار، نیمه برخوردار و محروم انتخاب شدند. از این رو ٦ استان و ١٨ منطقه /شهرستان کل نمونه این بررسی را تشکیل دادند. همچنین در پیمایش از اعضای شوراهای انجمن استان و شهرستان نمونه آماری ٧٥٣ نفر از جامعه ١٠١٣٦ نفری انتخاب شدند. نتایج حاکی از آن است که در سال ١٣٨٧ شوراهای استان و شهرستان کشور جمعا ٢٠٦٧ جلسه برگزار کردهاند و ٥٥٤٩ مصوبه داشته اند. از این تعداد ٤١٣٩ مصوبه اجرا شده است . مصوبات اغلب دارای اشتراک موضوعی هستند. مهم ترین موضوعات مصوبات عبارت از «توسعه کلاسهای آموزش خانواده»، «کمک به دانش آموزان بی بضاعت » و «بازدید از واحدهای آموزشی و مدارس موفق » بوده است . همچنین مهم ترین موانع اجرایی شدن مصوبات «نداشتن اعتبارات کافی ، بودجه و امکانات»، «نبود قدرت اجرایی و حمایت از شوراهای انجمن » و «نبود الزام قانونی برای همکاری سایر سازمانها با آموزش و پرورش و شوراها» است .پنجاه درصد از اعضای شوراها معتقدند که اهداف شوراها تامین شده است ، با این حال کمترین میزان در تحقق یافتن اهداف مربوط به اهدافی از نوع «افزایش نقش اولیای دانش آموزان در برنامه ریزی و تصمیم گیری در راستای ماموریتهای انجمن » و «ایجاد زمینه های نظارت عمومی اولیا و مربیان بر عملکرد و برنامه های انجمن » بوده است . دیدگاه اعضا بیانگر آن است که به ترتیب «کمبود نیرو برای اجرای برنامه ها» و «آشنا نبودن اعضا با آیین نامه ها و مقررات» و «عدم همکاری جدی اولیا با آموزش و پرورش» مهم ترین مشکلات شوراها بوده است .
خلاصه ماشینی:
از مهم ترین عوامل در افزایش جلب مشارکت مردم به ترتیب آگاه شدن اولیا از نقش سازنده آموزش و پرورش در رشد و توسعه خانواده و اجتماع ، تشکیل آموزشگاههای خانواده به طور مستمر برای اولیا، تجدید نظر و بهره گیری صحیح از وظایف انجمن اولیا و مربیان و آگاهی اولیا به نقش خود در فعالیت های تربیتی بوده است .
مثلا مطالعات شجاعی (١٣٧٥)، راستی (١٣٧٥)، پارابی و گنج آور (١٣٧٦)، احمدی (١٣٨١)، رسولی نژاد (١٣٧٦) و مرتضوی (١٣٨٣) به سنجش کارایی و اثربخشی انجمنهای اولیا و مربیان و مطالعات ربیعی (١٣٧٩)، نظری (١٣٧٦)، فریدون (١٣٧٦)، حیدر ویس (١٣٧٨) و تاجبخش (١٣٧٤) به مسائل مربوط به جلب مشارکت والدین و دانش آموزان و مطالعات وفادار (١٣٧٣)، امیر اتشانی (١٣٨٣)، باقری (١٣٨٤) و عزیزی (١٣٧٥) به مسائل مربوط به کارکردهای انجمنهای اولیا و مربیان پرداخته اند.
جامعه آماری و نمونه ها بر اساس گزارش کارشناسی انجمن اولیاء و مربیان سازمان مرکزی انجمن اولیاء و مربیان وزارت آموزش و پرورش در سال ١٣٨٧ شوراهای انجمن اولیا و مربیان استانها و مناطق کشور ١٠١٣٦ نفر عضو داشته است و تا زمان انجام دادن این پژوهش شوراها ٢٠٦٧ جلسه برگزار کرده و ٥٥٤٩ مصوبه داشته اند.