چکیده:
یکی از بخش های پژوهش در حوزه ادبیات تطبیقی مطالعه اقتباس ادبی است . در این مقاله ، به بررسی تفسیر خاص توکلی از نمایشنامه باغ وحش شیشه ای، که در قالب اقتباس نمایانگر می شود، می پردازیم . اقتباس ، برگرفته از اثر است ولی محصول جانبی آن نیست بلکه یک کالای فرهنگی جدید است . بنابراین با استفاده از پژوهش بینارشته ای در قلمرو ادبیات تطبیقی و مطالعات اقتباس ، مرزبندی میان سینما و ادبیات متون نوشتاری و متون بصری میان آثار فاخر و عامه پسند شکسته می شود و علاوه بر متن مکتوب ، به بافت متن هم توجه می شود. پس انطباق متن باغ وحش شیشه ای (١٩٤٥، اثر تنسی ویلیامز) بر فیلم اینجا بدون من (ساخت ١٣٨٩، اکران ١٣٩٠؛ به کارگردانی بهرام توکلی ) محک مناسبی برای ارزش گذاری اقتباس نیست . این تالیف به تحلیل و بررسی شیوه خوانش و اقتباس بهرام توکلی از نمایشنامه باغ وحش شیشه ای را، که در اواخر دهه ٨٠ شمسی در ایران در کالبد فیلم تبلور یافته است ، می پردازد. برای اینکه نمایشنامه باغ وحش شیشه ای برای بیننده ایرانی باورپذیر شود، ناگزیر درگیر روند بومی سازی خواهد شد و اقتباس کننده باید ساز و کارهای ایدئولوژیک جامعه و گفتمان های فرهنگی ـاجتماعی را در روح اثر بدمد.
خلاصه ماشینی:
اینجاست که سینما به این حوزه راه می یابد و تحلیل فیلم اینجا بدون من (ساخت ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Henry Remak, “Comparative Literature: Its Definition and Function” ١٣٨٩، به کارگردانی بهرام توکلی ) که برگرفته از نمایشنامه باغ وحش شیشه ای ١ (١٩٤٥، اثر تنسی ویلیامز) است ، در قالب ادبیات تطبیقی می گنجد.
تاریخ گرایی نو استم (٢٠٠٥) در کتاب ادبیات و فیلم : نظریه و به کارگیری فرضیه در فیلم های اقتباسی ، ٥ اذعان می دارد که ظهور نظریه های مختلف در باب اقتباس دید منفی نسبت به ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Appropriation 2 Lynne Long, “History and Translation” in The Companion to Translation Studies 3 Mary Snell-Hornby, “Theatre and Opera Translation” in The Companion to Translation Studies 4 John Bryant, The Fluid Text: A Theory of Revision and Editing for Book and Screen 5 Robert Stam, Literature and Film: A Guide to the Theory and Practice of Film Adaptation.
پیروان این رویکرد بر این باورند که تاریخ بی طرفانه و منصفانه نیست ، روندی مـترقی ٩ را طی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Cultural Studies 2 Charles Bernheimer, Comparative Literature in the Age of Multiculturalism 3 Chris Weedon 4 Wilfred L Guerin 5 Transcendental Signifiers 6 Robert Scholes 7 Dominant Discourse 8 Lois Tyson 9 The teleological process of history نمی کند و اتفاقات تاریخی لزوما به پیشرفت و توسعه منتهی نمی شود.