چکیده:
سرمایه اجتماعی یکی از مفاهیم مهم و پرکاربرد در طیف وسیعی از حوزه های علوم اجتماعی است. با وجود اینکه طی دو دهه گذشته این مفهوم از اقبال خوبی در بین محققان برخوردار شده است و حتی وارد گفتگو های روزمره و ادبیات مردان سیاست شده است، تامل در راهبرد های ارتقای این نوع سرمایه برای بهره مندی از منافع آن چندان توسعه یافته نیست. نوشتار حاضر در همین راستا می کوشد به این سوال پاسخ دهد که با اتکاء به چه ملاحظات و راهبردهایی می توان به مداخله و مدیریت در سرمایه اجتماعی جامعه ایرانی اندیشید؟ پس از بررسی رویکردهای تئوریک مهم در ارتباط با تعریف و تبیین سرمایه اجتماعی، موضع تحلیلی هم افزایی به عنوان چارچوبی برای استخراج ملاحظات و توصیه های راهبردی مورد استفاده قرار گرفته است. راهبردهای متاثر از این دیدگاه به دلیل تاکید همزمان بر ویژگی های نهادی و عملکردی دولت و همچنین ویژگی شبکه های اجتماعی از حیث درون گروهی و یا برون گروهی بودن و در نهایت الگوی ارتباط و تعامل این دو بر توصیه های سایر دیدگاه ها در خصوص ارتقای سرمایه اجتماعی ارجحیت دارند.
خلاصه ماشینی:
نوشتار حاضر در همين راستا مي کوشد به اين ســؤال پاسخ دهد که با اتکاء به چه ملاحظات و راهبردهايي مي توان به مداخله و مديريت در ســرمايه اجتماعي جامعه ايراني انديشيد؟ پس از بررسي رويکردهاي تئوريک مهم در ارتباط با تعريف و تبيين سرمايه اجتماعي ، موضع تحليلي هم افزايي به عنوان چارچوبي براي استخراج ملاحظات و توصيه هاي راهبردي مورد استفاده قرار گرفته است .
رويکرد شبکه اي در مقابــل رويکرد اجتماع گرايي که تأکيد آن بر خيــر عمومي و منافع جمعي به عنوان ويژگي هاي ســرمايه اجتماعي بود، در رويکرد شبکه اي ، سرمايه اجتماعي کالايي فردي است و به سرمايه گذاري افراد در روابط اجتماعي و در اختيار قرار گرفتن منابع موجود در اين روابط براي کسب بازده و سود مورد انتظار اطلاق مي گردد.
در نزد طرفداران اين ديدگاه روابطي که در شبکه هاي مدني ايجاد مي شود باعث تشکيل هويت شرکت کنندگان و به رســميت شــناختن آنها به عنوان عضوي از يک رابطه ، افزايش جريان اطلاعات بين مردم ، برجســته کردن عضويت فردي ديگران در يک رابطه و اعتبار اجتماعي توأم با آن و اعمال نفوذ بر ديگراني که خارج از انجمن هســتند شــده و از اين طريق منابع سرمايه اجتماعي را فراهم مي سازد (چلبي و مبارکي ، ١٣٨٤: ٦).
بنابراين به طور کلي مديريت ســاختاري شبکه ها و رفع موانع شــکل گيري يا سوءعملکرد اين شبکه ها در عدم توفيق آنها در جلب مشارکت و تحقق عمل جمعي از مهم ترين اولويت هاي طراحي راهبردهايي براي ارتقاي سرمايه اجتماعي است .