چکیده:
اخلاق گفتاری از مهم ترین ویژگی های جامعه مطلوب اخلاقی است که مرهون عوامل بسیاری ازجمله عوامل فرهنگی و اجتماعی است. در این بین رادیو به عنوان رسانه شنیداری نقش کلیدی در این زمینه دارد. در این رسانه عوامل انسانی مستقیم و غیر مستقیم شامل تهیه کنندگان، نویسندگان، گزارشگران، گویندگان، مجریان، کارشناسان و دیگر عوامل موثر در برنامه های تولیدی و زنده رادیو می توانند گام های موثری در این زمینه بردارند. اخلاق حرفه ای رسانه اقتضا می کند عوامل دست اندرکار به ویژه سیاستگذاران کلان در رادیو با آموزش و آگاهی بخشی اخلاق گفتاری در این رسانه ضمن دانستن مصادیق رذایل و فضایل اخلاق و ادب گفتار در رادیو و با تاکید بر اخلاق رسانه ای بتوانند زمینه بهبود شرایط موجود و رسیدن به نتایج و اهداف اخلاقی مورد نظر را فراهم آورند. چالش ها و تعارضات اخلاقی در این حوزه نیز حائز اهمیت است. اینکه آیا عوامل رادیو جهت جذب مخاطب یا حقیقت گویی می توانند برخی ملاحظات اخلاقی مثل عدم اشاعه فحشا و یا مزاح و شوخی غیر مشروع را نادیده بگیرند و اقدام به تولید محتوی کنند مصداق و نمونه ای از این چالش هاست.
Ethics of speech is one of the most important ethical features in a desirable society which is indebted to lots of factors such as cultural and social ones in general and in particular to administrators of culture and education. In this respect، as an auditory media، radio can play a key role in making culture of verbal ethics and spread it to individuals and societies. Direct and indirect human factors including producers، writers، correspondents، narrators، presenters، experts، and other effective factors in productive and live radio programs can make crucial steps in making the society moral as well as in religious teachings with precise and scientific perception and importance of media، especially radio. Professional ethics of media requires various factors and professionals especially macro policymakers in radio who recognize the examples of virtues، vices، and speech etiquettes in radio with emphasis on media ethics accomplished through education and promotion and provide the improvement of the conditions to achieve the required ethical results and purposes. Ethical challenges and conflicts in this area are also important. For instance، the fact that whether the radio administrators can ignore some ethical considerations such as non-proliferation of abomination or illegal joking and humoring then embark on producing the content is a clear example of these kinds of challenges that the paper intends to analyze.
خلاصه ماشینی:
بیان چنین اولویتی مثلا روشن خواهد کرد که در رسانة رادیو و به تناسب اقتضائات اخلاقی آن آیا اخلاق درون شخصی (فردی) اولی است یا اخلاق بین شخصی یا فراشخصی؟ یا اینکه اگر پاسخ پرسش اخیر اخلاق درون شخصی باشد، کدام عوامل باید بیش از دیگران در اخلاقیسازی خود و توجه به مسئله اخلاق در رسانه مورد عنایت بیشتر باشد؟ بهعنوان مثال آیا عوامل مستقیم برنامهساز در اولویتاند یا عوامل غیر مستقیم.
مزاح و شوخی ازجمله مواردی که میتواند از چالشهای اخلاقی در رادیو محسوب شود مسئله شوخی و مزاح است که نقش بسزایی در جذب مخاطب دارد اما در نگاه اولیه نمیتوان مسئله شوخی را به چالش یا تعارض تفسیر کرد چراکه رسانه به شایستگی میتواند از بستر شوخی و مزاح و طنز بهره جسته و حتی آن را به خدمت اخلاق آورد، باری در هر صورت از طرفی ما بیاناتی در تأیید مزاح و شوخی از معصوم× داریم که در سیره عملی ایشان نیز نمود دارد و از دیگر سو با روایاتی در نهی آن مواجهیم که خود یک چالش است.
بر این اساس در نظام اخلاقی دین و با معیارهای اخلاق اسلامی میتوان برای اشاعه برخی مصادیق از طریق رسانه حکم و دستور لازم را دریافت نمود و مبتنی بر آن اقدام کرد باری در بسیاری از موارد عقل و وجدان اخلاقی نیز اشاعه فحشای بدون ضابطه را نمیپذیرد، چراکه ضمن آلوده کردن جامعه حساسیتهای اخلاقی افراد جامعه را فرو کاهیده و آسیبهای جدی به بار میآورد؛ از این جهت رادیو و عوامل آن نمیتوانند به بهانه تنویر افکار عمومی یا جذابیت و هیجانانگیز بودن خبر و یا امر به معروف بدون شرایط مضبوط شرعی و یا هر دلیل بدون حکمت و مصلحت، دست به اشاعه فحشا زده و روح کلام و گفتار مخاطبان را به آن آلوده سازند.