چکیده:
مقدمه: نظام سلامت ایران در محیط با تغییرات سریع اجتماعی اقتصادی و فنی با مشکلات و چالش های گوناگون در مقوله های مرتبط با عدالت، کیفیت، مناسبت و اثربخشی مواجه است . در این زمینه در تمرکز زدایی یکی از دلایل عمده نا کارامدی می باشد. در دهه های گذشته، به شکل گسترده ای در دنیا به ویژه در کشورهای در حال توسعه به کار گرفته شده است .این پژوهش با مطالعه تطبیقی مکانیزم های بکار رفته در ده کشورمنتخب الگوی مناسبی را برای تمرکززدایی در کارکرد تدارک خدمات نظام سلامت ایران ارایه می نماید.
روش بررسی: در این پژوهش تطبیقی با بررسی مکانیزم های به کار گرفته شده در کشورهای انگلستان، تایلند، ترکیه، زامبیا، سوئد، شیلی، غنا، فرانسه، فیلیپین و مکزیک الگویی برای ایران طراحی شد که به روش دلفی در اختیار تعدادی از وزرای بهداشت، معاونین و مشاورین آن ها، روسای دانشگاه ها و معاونین با حداقل 4 سال سابقه کار و متخصصین و اعضای هیات علمی رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی و دیگر مطلعین و دست اندرکاران قرار داده شد.
یافته ها: درکشورهای مورد مطالعه تصمیم گیری ارایه خدمات سلامت تا حد زیادی به واحدهای محیطی منتقل شده است و با مکانیزم های کم و بیش مشابه نسبت به انجام تمرکز زدایی اقدام کرده اند. نتایج حاصل از نظر سنجی تخصصی الگوی پیشنهادی در برگیرنده مکانیزم های رایج به کار گرفته شده در غالب کشورها و با توجه به شرایط فعلی نظام سلامت ایران بیانگر موافقت صاحب نظران با الگو بود. آزمون آماری مقایسه یک نسبت با نسبت جامعه معیار، معنی دار بودن نتایج را در کل محرز نمود (P<0./001).
نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش و شرایط فعلی نظام سلامت ایران، مکانیزم های زیر برای تمرکز زدایی در کارکرد تدارک خدمات کشورمان مناسب می باشند؛ واگذاری ارائه خدمات سلامت به دانشگاه های علوم پزشکی، توسعه انجمنهای علمی و حرفهای در سطح استان، واگذاری طراحی و اجرای برنامههای خاص منطقهای، واگذاری توسعه (انسانی، تجهیزاتی، فضای فیزیکی) دانشگاه ها به دانشگاه های مربوطه، واگذاری خدمات رفاهی و اجتماعی گروه های خاص مثل سالمندان، معلولین، کودکان بی سرپرست و معتادین نیازمند به وزارت رفاه یا شهرداری ها، تلفیق بخش های خصوصی و دولتی در ارائه خدمات.
Introduction: Iran's health system is encountered with a variety of challenges and problems due to the issues of quality، relevancy، and effectiveness. The main reason of inefficacy in health system is unnecessary centralization. In the latest decade، health sector decentralization polices have been implemented on a broad scale throughout world especially in developing countries. Decentralization is transfer of decision making authority from central ministry of health (MOH) to preferable units or alternate institutions to Improve productivity. The main objectives of this research were to review in decentralization at provision of services and presenting a model for Iran. Methods: In this comparative research، mechanisms of decentralization in England، Turkey، Zambia، Ghana، Mexico، Thailand، France، Chile، Sweden، and Philippines were reviewed in order to prepare an appropriate model for Iranian health system. The valid mechanisms in function of delivering services proposed in a model for Iran. The developed model in the form of a questionnaire using Delphi techniques was distributed among informant and experts such as health management professors، heads of medical universities; and authorities of MOH and vice chancellors. Results: Analysis of 35 collected questionnaire indicated that all participated subject agreed with appropriate this new developed model. Also the model was statically confirmed the significant of results (P<0/05). Conclusion: Constituents of the model are: Decentralizing in provision of services to provincial level and delegating of social services for aged people، disabilities and un- attended children to ministry of welfare and social security or municipalities.