چکیده:
در رویکردی انسانی به شهر، شهر را می توان معلول زیست انسانها در محدوده های جغرافیایی مشخص و تعریف شده ای دانست که این محدوده ها بواسطه حضور انسانها و فعالیتها و روابط انسانی آنان مشخص می گردند. چنانچه نیاز انسانها را به دو دسته تقسیم نماییم ؛ مادی و معنوی شهرها نقش قابل توجهی در پاسخگویی به این نیازها خواهند داشت که البته آنچه در این مقاله مشمول نظر بوده توجه به بعدی معنوی و انسانی شهرهاست که در این مقاله تحت عنوان زیباشناسی شهری مورد توجه قرار گرفته است زیرا با رشد فزاینده شهرها و روند رو به رشد شهرنشینی این بعد کم کم به دست فراموشی می رود و تنها شهرها فضاهایی می گردند در جهت پاسخگویی به نیازهای مادی شهروندان و این فرایند با پیامدهای ناخوشایندی همراه خواهد بود که یکی از آنها از بین رفتن و تنزل هویتهای شهری می باشد. در این مقاله سعی می گردد تا با تکیه بر نظر «کوین لینچ » و عوامل اساسی که او در شکل گیری سیمای شهر در ذهن شهروندان و خوانایی و نمایانی شهر مطرح نموده بر ویژگیهای زیباشناختی این عوامل در تقویت خوانایی و نمایانی شهر تاکید گردد و جهت پاسخگویی به پرسشهای پژوهش ، شهر اصفهان را به سبب ویژگیهای متمایز آن نسبت به سایر شهرهای ایران که سبب انتخاب آن نیز به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام نیز بوده مورد مطالعه قرار دهیم که نتایج حاصل از این پژوهش عبارتند از: - رودخانه زاینده رود مهم ترین نقش را در شکل گیری سیمای شهر در ذهن شهروندان نسبت به سایر نشانه ها دارا می باشد که البته حضور نشانه های نمادین چون سی و سه پل و پل خواجو این نقش را تقویت نموده اند. از دید عوام شهر زیبا به شهری اطلاق می گردد که دارای فضای سبز مناسب بوده ، تمیز و پاکیزه باشد و در شب از روشنایی مطلوب و مناسبی نیز برخوردار باشد. نشانه هایی که از لحاظ مکانی در موقعیتی واقع گشته اند که مرتب در نقطه دید شهروندان هستند و هر روز با آن نشانه ها رو به رو می گردند در خوانایی و شکل گیری سیمای شهر در ذهن شهروندان به خصوص اگر به صورت مجموعه ای از نشانه ها به صورت یک مجموعه به هم پیوسته و منسجم باشند و موثرتر عمل می نمایند بنابراین در زیباسازی فضاهای شهری موقعیت مکانی نشانه ها بایستی مورد توجه قرار گیرد. میان دو بافت قدیم و جدید شهر اصفهان از لحاظ ویژگیهای گرافیکی و زیباشناختی تفاوت مشهود می باشد که به خوبی این تفاوتها را در شکل و فرم خانه ها، مغازه ها و مراکز تجاری ، اجناس مغازه ها و مراکز خرید، اسامی مغازه ها، پوشش دختران و زنان ، نوع اتومبیل ها، وجود اماکن مذهبی و ... مشاهده نمود.
خلاصه ماشینی:
بنابراین صحبت از یک مجموعه یا ترکیب نمودیم چرا که یک مجموعه قدرت تأثیرگذاری بیشتری از یک عنصر فضایی به صورت واحد بر انسانها خواهد داشت به خصوص زمانیکه به مباحثی چون رنگ ، نور، فرم ، جنس نیز و هماهنگی و تناسب آنها نیز توجه گردد که به طور کلی می توان بر هفت اصل در نیل به این هدف و دستیابی به کیفیت بصری مطلوب اشاره نمود که عبارت می باشند از، وحدت ، تأکید، سادگی و نظم ، تنوع ، تضاد یا تباین ، تناسب و مقیاس و بالاخره توالی و تکرار که بنابر عقیده برخی متخصصان در طراحی فضاهای شهری اصل وحدت از مهم ترین اصول برشمرده می باشد زیرا این اصل سبب یکپارچگی و پیوند عناصر می گردد و همانطور که گفته شد قابلیت تأثیرگذاری و درک بصری را افزایش می دهد همانطور که مجموعه «نقش جهان » در شهر اصفهان به سبب رعایت اصول زیباشناختی و به خصوص انسجام و وحدت میان عناصر این مجموعه از جایگاه ویژه ای در تعریف هویت فرهنگی ، تاریخی و شهری این شهر برخوردار می باشد و به نوعی می توان آنرا «نماد» شهر اصفهان چه در سطح ملی و چه در سطح فراملی دانست بنابراین در اینجا لازم به نظر می رسد که بر این نکته تأکید نماییم که متخصصان گذشته در امر سازماندهی فضاهای شهری با وجود کمبود امکانات و با بهره گیری از امکانات بومی خود را موظف می دانستند تا ارزشها، اصول و مفاهیم معماری و شهرسازی ایران را به نحو احسن حتی در جزئی ترین مسائل رعایت نمایند به طوریکه پاسخگوی نیازهای شهروندان نیز (مادی – معنوی ) باشد.