چکیده:
استحکام بخشی آثار سنگی یکی از موارد در عملیات حفاظت و مرمت است که طی سالهای گذشته بسیار مورد توجه متخصصان حفاظت و مرمت آثار تاریخی بوده است. یکی از روشهای مورد استفاده در حفاظت و مرمت آثار سنگی ساخته شده از سنگ آهک، به کاربردن روش آهک است. بخشی از این روش، کاربرد آب آهک در استحکامبخشی سنگ است. این روش در طول سالیان گذشته در مناطق مختلف دنیا بهویژه انگلستان استفاده شده و نتایج مناسبی هم با کاربرد این ماده در استحکام بخشی سنگ در بعضی پژوهشها بهدستآمدهاست.
در مقاله پیشرو، نخست روشهای مختلف استحکامبخشی سنگ معرفی و دستهبندی شده و پس از آن، روش آهک و مکانیزم استحکامبخشی سنگ آهک با استفاده از آب آهک معرفیگردیدهاست. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی کاربردی روش آهک جهت استحکامبخشی به آثار سنگی قرارگرفته در فضای باز است.
پرسش اصلی مقاله حاضر، ارزیابی کارآیی و قابلیت روش آهک در استحکام بخشی سنگ آهک تشکیل دهنده اثر سنگ نوشته خرمآباد است. نتایج مطالعه و آزمایش روی اثر سنگ نوشته خرمآباد متعلق به قرن ششم (ه.ق.) ارائه شده است. برای این مطالعه از روشهای میدانی و آزمایشگاهی که شامل پتروگرافی، XRF، XRD و SEM-EDS است، استفاده شد. نتایج مطالعات نشانده نده وقوع هوازدگی فیزیکی و شیمیایی در ساختار سنگ آهک این اثر و از بینرفتن بخشی از کتیبه آن به سبب هوازدگی است. در پایان عملیات حفاظت و مرمت انجام شده روی اثر باتوجهبه نتایج مطالعه های آزمایشگاهی و میدانی ارائه شده است. عملیات اصلی حفاظت روی اثر، استحکام بخشی سنگ با استفاده از روش آهک است. نتایج به دست آمده پس از پنج سال، بیانگر تاثیر مثبت روش یادشده در کنترل روند فرسایش در سنگنوشته خرمآباد است.
Consolidation of stone monuments and artefacts is a conservation operation that has considered by conservators and conservation scientists in last years. One of the methods in conservation of lime stone monuments and artefacts is Lime method. One part of this method is consolidation by lime water. The method has used in last years، especially in England، and some suitable results have achieved in some cases.
In this paper، first the stone consolidation methods are introduced and classified and then، the lime method and mechanism of limestone consolidation by lime water have reviewed. The aim of this method is assessing the application of Lime method in consolidation of limestone in air exposed stone monuments.
The main question is assessing the lime water consolidation in Sangneveshteh stone monument of Khorramabad (6th century A. H.). For this purpose، the stone has investigated by field and laboratory methods consisting of petrography، XRF، XRD and SEM-EDS. The results show occurrence of physical and chemical weathering in stone surface and loss of some parts in kufic inscription. Finally، the conservation process selected based on results and has presented. The main conservation operation is consolidation by lime water. The stone condition is suitable and show control of stone weathering after five years of conservation.