چکیده:
در دهه های اخیر فضای اجتماعی، سیاسی، فکری و عقیدتی در معرض تحولات بسیار عمیقی قرار گرفته است و یکی از عوامل موثر بر این تحولات، جوانی جمعیت میباشد. یکی از عرصه هایی که نسل جوان را به لحاظ فکری و ارزشی از نسل های قبل متمایز ساخته دین و دینداری بوده است . لذا در این پژوهش سعی شده است با توجه به تئوری فرامادی گرایی رونالد اینگلهارت ، پدیده شکاف نسلی را در بعد مناسکی دینداری در میان دو نسل دهه ٧٠ به عنوان نسل جوان و نسل دهه ٥٠ به عنوان نسل بزرگسال مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهیم . این تحقیق روش کیفی را برای تحلیل شکاف بین دو نسل ٥٠ و ٧٠ در میزان دینداری و فهم علل این شکاف برگزیده است و تعداد ٨نفر را(٤ نفر از نسل ٥٠ و ٤نفر از نسل ٧٠) مورد مصاحبه عمیق قرار داده است . نتایج نشان داده است در مقایسه میان نسل های ٥٠ و ٧٠ در میان هر کدام از ابعاد نگرش به مناسک دینی، تمایل و گرایش نسل ٧٠ نسبت به مناسک دینی در تمامی ابعاد مورد نظر کمتر میباشد. به طور کلی میان نسل های ٥٠ و ٧٠ از نظر جنبه های مختلف نگرش نسبت به مناسک دینی- شناختی، احساسی و عملی- شکاف رخ داده است و نسل دهه ٧٠ با آن که هنوز از نظر احساسی با مناسک دینی همراهی مناسبی نشان میدهد، اما از نظر معرفت شناختی و بخصوص از نظر عملی با مناسک دینی نه تنها همراهی مناسبی نشان نمیدهد، بلکه حتی در بعد اجتماعی مناسک دینی به مخالفت با آن نیز برخاسته است و گزاره هایی را مطرح میسازد که دال بر عدم همراهی آنها با مناسک اجتماعی دینی است .
خلاصه ماشینی:
در اینجا مصاحبه شوندگان ٤٠ گزاره در این باره بیان داشته اند که ٣٩ گزاره در جهت تمایل مثبت و تنها یک گزاره در جهت تمایل منفی میباشد که در نهایت میانگین آن ٨٣/١٢ بوده است و نشان از تعلق خاطر و پیوند احساسی بسیار زیاد مصاحبه شوندگان دهه ٥٠ نسبت به مناسک و فرائض دینی دارد.
درصد بوده است که نشان میدهد مصاحبه شوندگان دهه ٥٠ نسبت به انجام فعالیت های اجتماعی در حوزه مناسک و فرائض دینی گرایش تقریبا پایینی دارند.
جدول ٨- نگرش به مناسک دینی از جنبه فعالیت های اجتماعی در میان پاسخگویان دهه ٧٠ (رجوع شود به تصویر صفحه) ١٠- نتیجه گیری همانطور که در مباحث نظری و روشی این تحقیق اشاره داشتیم ، با الهام از مدل گلاک و استارک میتوانیم جنبه مناسکی دین را در سه بعد شناختی –اعتقادی، تجربی - احساسی و عملی که بعد عملی شامل عمل فردی و عمل اجتماعی میشود، مورد بررسی قرار دادیم که مفاهیم حساس مرتبط با هر کدام از این ابعاد نگرش به مناسک دینی را از لابلای پاسخ های مصاحبه شوندگان که شامل ٤نفر متعلق به دهه ٥٠ و ٤نفر متعلق به دهه ٧٠ استخراج کرده و مورد تحلیل قرار دادیم .
حتی شیب نمودار میان جنبه های شناختی - اعتقادی و تجربی - احساسی نیز در پاسخگویان دهه ٧٠ اندکی بیشتر است و نشان میدهد که به طور کلی پاسخگویان این دهه از نظر احساسی بیشتر با مناسک دینی همراهی میکنند و از نظر معرفتی و عملی همراهی کمتری به نسبت پاسخگویان دهه ٥٠ دارند.
Voas,David&Crockett,Alasdair,2005 ,Religion in Britain:Neither nor Belonging, British Sociological Association,Vol39 (1):11-28.