چکیده:
یکی از مباحث مهم در اخلاق اسلامی که در قرآن و روایات بدان بسیار توجه شده، آفات اعضای بدن است. بر مبنای آموزههای قرآن و سنت، هر یک از اعضای بدن، در کنار منافعی که برای صاحب خود دارند، در صورت بهرهبرداری نادرست، مضاری نیز برای فرد میتوانند داشته باشند. در این میان زبان یکی از اعضایی است که به دلیل کاربست فراوانش در زندگی، لغزشهای بیشتری نیز دارد و آفتهای بیشتری را میتواند متوجه فرد سازد. این پژوهش، سه آفت مهم زبان یعنی غیبت، بهتان و تهمت را، که به نوعی با هم مرتبط هستند، از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار داده و پس از تبیین حوزه معنایی این سه واژه و تفاوتهای مفهومی میان آنها، به بررسی آسیبهای این سه گناه در زندگی اسلامی پرداخته و پیامدهای آن را تبیین نموده است.
خلاصه ماشینی:
تأثیرات منفی آفات سهگانه زبان (غیبت، تهمت و بهتان) بر زندگی اسلامی اسماء بهارستانی، 1 معصومه پناهی 2 چکیده یکی از مباحث مهم در اخلاق اسلامی که در قرآن و روایات بدان بسیار توجه شده، آفات اعضای بدن است.
این پژوهش، سه آفت مهم زبان یعنی غیبت، بهتان و تهمت را، که به نوعی با هم مرتبط هستند، از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار داده و پس از تبیین حوزه معنایی این سه واژه و تفاوتهای مفهومی میان آنها، به بررسی آسیبهای این سه گناه در زندگی اسلامی پرداخته و پیامدهای آن را تبیین نموده است.
تا کنون پژوهشهایی چند در این موضوع انجام شده و محققان بسیاری آفتهای سهگانه مذکور را مورد بررسی قرار داده و آثار آن را ارزیابی نمودهاند، اما بر اساس بررسیهای انجامشده، تا کنون پژوهشی که علاوه بر بررسی و تببین تفاوتهای غیبت، تهمت و بهتان، بر تأثیر آن بر سبک زندگی پرداخته باشد، صورت نگرفته است، ولی آثاری با موضوعات مرتبط تألیف شده است که مهمترین آنها کتاب آفات زبان، از محسن غفاری است که در سال 1391 به چاپ رسیده است و همچنین کتاب اخلاق الهی از مجتبی تهرانی که در سال 1381 به چاپ رسیده است.
1ـ 4ـ 3ـ تفاوت معنایی بهتان و تهمت در بهتان، انسان میداند کسی که به او نسبت ناروا میدهد، کار نادرستی انجام نداده است؛ ولی از روی اغراض و خواستههای نفسانی، همانند دشمنی، کینه و حسد، صفت یا رفتار ناشایستی را به او نسبت میدهد؛ اما در تهمت انسان تنها برداشت خویش از رفتار دیگری را مد نظر قرار میدهد و او را متهم میسازد؛ در حالی که نمیداند این رفتار از او سر نزده است.