چکیده:
مفهوم تدبر در شبکه معنایی قرآن با برخی از مفاهیم قرآنی پیوند خورده است که از کنار هم قرار دادن این مفاهیم، حوزه معنایی تدبر در قرآن شکل میگیرد. این حوزه معنایی در آیات مکی شامل مفاهیم؛ قول، کتاب و اولوالالباب و در آیات مدنی شامل مفاهیم؛ قلب،آیات و قرآن است. در چهار آیهای که واژه تدبر در آنها بکار رفته، چهار طیف از مخاطبان قابل شناسایی است که عبارتند از: مشرکان، کافران، منافقان و مومنان.از آنجا که تدبر، امری مومنانه است، شامل مشرکان، کافران و منافقان نمیشود با این حال، در سه آیه، عدم تدبر آنها گوشزد شده است که به نظر میرسد مراد از تدبر برای این گروه، تدبر در کلیّت کتاب و قول الهی با هدف دریافت پیام الهی و ایمان به کتاب و قول است. تدبر در تفاصیل آیات و اتباع عملی آنها نیز نصیب مومنان خواهد شد که قرآن کریم بیشتر بر این مورد تاکید کرده است.این مقاله با رویکردی معناشناختی به بررسی تک تک مفاهیم موجود در حوزه معنایی تدبر در قرآن میپردازد و مراتب تدبر و اختلاف تعابیر بکار رفته برای آنها را مشخص خواهد کرد و در نهایت حوزه معنایی تدبر را ترسیم میکند.
The Concept of Tadabbor in semantic network of Quran connected with other Quranic concepts in which they form the Tadabbor semantic field in Quran.This semantic field includes concepts lik quote, book and Olloll Al-albab in Meccan verses and heart and verses and Qur'an in Medinan verses. In four verses in which the word tadabbor is used, There are four kind of addresser including the polytheists, disbelievers, hypocrites and believers. Since the Tadabbor is a faith act, this concept is just for believers and nor consist of polytheists, disbelievers and hypocrites. The target of Tadabbor for this group is understanding of book and believe in it. The target of Tadabbor for believers is reflection in Quran and following it. This article study the all concept of Tadabbor semantic field in Quran with semantics approach and try to describe semantic field of Tadabbor in Quran.
خلاصه ماشینی:
"بررسی دیگر کاربردهای قرآنی این واژه نشان میدهد که اولوا الالباب گروهی هستند که در درجه خاصی از تعقل قرار دارند که (راغب اصفهانی، 1404ق، ص446)، «تذکر» (بقره:269)، تدبر (ص:29)، عبرت (ص:43)، (زمر:21)، هدی (غافر:54) به اولوا الالباب نسبت داده شده است.
در فضای مکه مخاطبان این آیات مشرکان هستند که در اصل کلام الهی و آورنده آن دچار تردید و شکند و خداوند برای خطاب آنها از واژههای قول و کتاب استفاده کرده است.
در آیه 24 سوره محمد (ص) عدم تدبر به قلوب نسبت داده شده است که مفهوم آن این است که تدبر توسط قلب صورت میگیرد.
به بخیل در عربی نیز «مقفل الیدین» گفته میشود (ابن منظور، 1405ق، ج11، ص562) در واقع با در نظر مخاطب اصلی آیه معنای آیه این است که چرا در قرآن تفکر و تأمل نمیکنند تا حق بودن تو را مورد قضاوت قرار دهیم (طبرسی، 1415ق، ج9، ص173) عدم رسیدن به حقانیت ناشی از قفلی است که بر قلوب آنها زده شده است.
گروه اول مشرکان و کافرانند که تدبر برای این گروه با واژه قول بکار رفته و مضمون آیه حاکی از این است که مشرکان و کافران به دلیل شک و تردیدی که در وجود خود دارند، قادر به تدبر در لایههای عمیق متن نیستند و هدف از دعوت به تدبر آنها تفکر و تعمق در کلیت قرآن و ایمان آوردن به کتاب و قول و رسیدن به اصالت و منشأ الهی این کتاب است."