چکیده:
پژوهش حاضر با هدف مطالعه و بررسی تاثیر ابزارهای جهانی شدن بر هویت دینی انجام شده است. بدین منظور از تئوری کاشت جورج هربنر٬ نظریه تریاندیس٬ نظریه های همزیستی فرهنگی٬ فرهنگ مصرفی آمریکایی و گسترش تجدد غربی استفاده شده است.
امروزه، جهانی شدن با تشدید روابط اجتماعی در سراسر جهان، ارتباطات را گسترش داده و همزیستی فرهنگی و تعاملات فرهنگی را دوچندان کرده است. از جمله پیآمدهای این پدیده، رواج نسبی گرایی در ارزش های فرهنگی است. از طرف دیگر با افزایش تعاملات فرهنگی٬ پدیده امپریالیسم فرهنگی رخ می دهد و یک فرهنگ بر دیگر فرهنگ ها غالب می شود. در عصر حاضر، آمریکا فرهنگ مصرفی سرمایه داری و ارزش های بارز خود را، همچون مصرف گرایی و لذت گرایی به جوامع مختلف منتقل می کند. بنابراین جهانی شدن با ابزارهای بارز خود (اینترنت٬ ماهواره) سبب ظهور ارزش هایی، چون نسبی گرایی٬ لذت گرایی٬ مصرف گرایی و... می شود و ظهور این ارزش ها بر هویت دینی افراد تاثیر می گذارد.
روش تحقیق دراین پژوهش، پیمایش است و با استفاده از ابزار پرسشنامه، دادهها و اطلاعات مربوط به جامعه آماری گردآوری شده و روش نمونه گیری طبقه ای نامتناسب و حجم نمونه براساس فرمول کوکران 384 نفر است. مهمترین یافته این تحقیق نشان می دهد که هرقدر میزان استفاده افراد از اینترنت و ماهواره بیشتر شود میزان هویت دینی آنها کاهش می یابد.
This research probes the impact of instruments of globalization on the religious identity. This is why the theories that are used here include: the implant theory of George Gerbne، the relevant theory as developed by Teriandis، the theory of cultural coexistence، the theories relating to the American consumer culture، and the spread of western modernity. Today globalization through intensification of worldwide social relations has rapidly expanded communications، cultural coexistence and cultural interactions. As a consequence، cultural relativism in values has become a prevalent phenomenon. On the other hand with the increased interactions، a different phenomenon known as cultural imperialism is occurring through the process of which a culture overwhelms another culture. Today، American capitalist consumer culture along with its distinctive values، such as consumerism and pleasure-oriented influences، is penetrating diverse communities. Thus، globalization، with its apparent instruments (such as the Internet and other satellite-based information technologies)، contribute to the emergence and promotion of relativistic values، pleasure-oriented activities، which all leads to larger amounts of consumption، hitherto unprecedented. The appearance of such relativistic values، we argue، affects the religious identity of the relatively-speaking، pristine and simpler people، who come in contact with technologically-dominant cultures who own the means for production and dissemination of information. The recipients are overwhelmed by such complex production processes، and merely become consumers. Here the case in point is the American culture. This is a survey-method research which uses the questionnaire for collecting data from its statistical society. The sampling technique is that of disproportionate stratified sampling، and the volume of the sample is 384 persons، a figure which was determined based on cochran formula. The most important finding of this research is that an increased use of the Internet and other satellite-based devices، tend to diminish religious identity of the users at a significant rate.
خلاصه ماشینی:
با توجه به آنچه از نظر گذشت ، اين سؤال ها به ذهن خطور ميکند که در جامعه آماري شهر تهران چه ارتباطي بين ابزارهاي جهاني شدن و هويت ديني وجود دارد؟ و اينکه آيا با افزايش ميزان استفاده از ابزارهاي جهاني شدن ، ميزان مصرف گرايي، لذت گرايي، فردگرايي و نسبيگرايي افراد تغيير ميکند؟ و آيا اين تغييرات بر ميزان هويت ديني تأثير دارد؟ به اين منظور، در نوشتار حاضر، علاوه بر تحليل ابزارهاي جهاني شدن به مبحث هويت ديني و رابطه آن با اين ابزارها به طور خلاصه پرداخته شده و سپس در اين راستا نتايج تحليلي آورده شده است .
بنابراين ميتوان چنين گفت : از آن جا که وسايل ارتباط جمعي از جمله عوامل مهم در جريان جامعه پذير شدن و تشکيل هويت افراد است و با توجه به اينکه تماشاگران پرمصرف ، حس خطر و ناامني شديدتري از تلويزيون دريافت ميکنند، بدين ترتيب ارتباط آنان با جمع کاهش يافته و در نتيجه ميزان فردگرايشان افزايش مييابد و همين امر تأثيراتي بر هويت ديني آن ها دارد.
جدول شماره ٦: بررسي رابطه بين هويت ديني و متغيرهاي واسط با ابزارهاي جهاني شدن (رجوع شود به تصوير صفحه) مهمترين يافته هائي که در جدول شماره ٦ ميتوان مشاهده کرد عبارت است از: ميزان استفاده زماني اينترنت به طور مستقيم با ميزان هويت ديني رابطه معنيدار معکوسي به ميزان ٠/١١- درصد دارد؛ يعني با افزايش ميزان استفاده زماني اينترنت ، هويت ديني مردم کاهش مييابد.
بنابراين ، افزايش استفاده برنامه اي اينترنت تنها به طور غيرمستقيم و به واسطه متغيرهاي واسط (مصرف گرايي٬ نسبيگرايي٬ فردگرايي و لذت گرايي) سبب کاهش ميزان هويت ديني مردم ميشود.