چکیده:
سازه کیفیت زندگی را سازهای تحلیلی، سیاستی و عنصری کلیدی در سیاستگذاری و بررسی سیاستهای حوزه عمومی به حساب می آورند و از آن به عنوان شاخص توسعه اجتماعی یاد میشود. ویژگیهای این سازه مانند پویایی، چند بعدی بودن و پنداشتهای مختلف از آن سبب شده تا این سازه که در ابتدا در حوزههای بهداشت و سلامت مورد استفاده قرار میگرفت به تدریج به دیگر حوزههای مطالعاتی نیز ورود پیدا کند. بی گمان چنین اقبال و توجهی موجب افزایش حجم مطالعات و واکاوی بیشتر این سازه شده است. در ایران نیز همانند سایر کشورها مطالعات کیفیت زندگی تغییراتی را تجربه کرده است. برای شناسایی روند تغییرات مطالعات کیفیت زندگی در ایران تمامی کارهای منتشر شده در سطح کشور در قالب پایاننامهها، پروژههای تحقیقاتی انجام گرفته در دانشگاه و مقالات علمی پژوهشی که عبارت «کیفیت زندگی» عنوان موضوعی یا چکیده آنها را شامل میشود، جمعآوری و مورد بررسی قرار گرفتهاند. نتایج این تحلیل نشان میدهد که اگرچه در سالهای اخیر بر تعداد حوزههای مطالعاتی غیرپزشکی کیفیت زندگی در ایران افزوده شده ولی تعداد مطالعات آنها در مقایسه با حوزه مطالعات پزشکی بسیار کم میباشد. میزان مطالعات کیفیت زندگی در ایران در حوزه پزشکی بیش از 8 برابر این تعداد مطالعات در زمینه علوم اجتماعی است. علوم اجتماعی نسبت به پزشکی با دید جامعتری به بررسی کیفیت زندگی میپردازد، جامعه مورد مطالعه آن متنوعتر و تعداد مولفههای کیفیت زندگی در این حوزه بیشتر و به لحاظ محتوایی گستردهتر است. این ویژگیها میتواند مطالعات کیفیت زندگی را به سمت بررسی دقیقتر این سازه سوق دهد که به واسطه آن به توان میزان پیشرفت و توسعه جامعه را اندازه گرفت. بر همین اساس مطالعات کیفیت زندگی در ایران باید رویکرد اجتماعی کیفیت زندگی را بیش از پیش مورد توجه قرار دهد که این نیازمند افزایش تعداد مطالعات در حوزههای غیرپزشکی کیفیت زندگی میباشد. موضوعی که در مطالعات اخیر کیفیت زندگی در قیاس با مطالعات اولیه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
The construct quality of life is analytical، practical، construct and a main element in policy- making and the study of policies in public sphere as well as it has been known as an indicator in social development. The characters of the construct as dynamic، multidimensional، and has been diversity conceptions about it due to using more fields in their studies. However this attention caused to is increasing range studies and more investigation on this construct. In Iran such other countries studies of quality of life experienced new changes. For knowing trend these changes all studies published in level country in form academic dissertation، research projects and papers scientific that in their title have term quality of life collected and studied. The results this study showed although in recent years in Iran has increase non-medical studies in part quality of life but contribution in studies in compare with part medical is very little. The studies of quality of life in the medical field are more than 8 times the number of studies in the social science. Social science in compare with medicine has an approach more comprehensive of the quality of life. Studies qualities of life in field social science are doing on diversity communities and with more dimensions. These studies have more content. These characters could take more evaluate of quality of life that by using it researchers can measure the progress and development of society. Than studies about of quality of life in Iran have to more attention to social approach quality of life، that it is need to increasing study in field’s non medicine. Of course this problem in recent studies، in compare with earlier studies، has been more attention.
خلاصه ماشینی:
براي شناسايي روند تغييرات مطالعات کيفيت زندگي در ايران تمامي کارهاي منتشر شده در سطح کشور در قالب پايان نامه ها، پروژه هاي تحقيقاتي انجام گرفته در دانشگاه و مقالات علمي پژوهشي که عبارت "کيفيت زندگي" عنوان موضوعي يا چکيده آنها را شامل ميشود، جمع آوري و مورد بررسي قرار گرفته اند.
علوم اجتماعي نسبت به پزشکي با ديد جامع تري به بررسي کيفيت زندگي ميپردازد، جامعه مورد مطالعه آن متنوع تر و تعداد مولفه هاي کيفيت زندگي در اين حوزه بيشتر و به لحاظ محتوايي گسترده تر است .
اسناد مورد بررسي در اين مطالعه تمامي کارهاي منتشر شده در کشور از ابتدا تا پايان سال ١٣٩٠ در قالب پايان نامه ها، پروژه هاي تحقيقاتي انجام گرفته در دانشگاه و مقالات علمي پژوهشي مي - باشد که عبارت "کيفيت زندگي" عنوان موضوعي يا چکيده آنها را شامل ميشود.
مروري بر نحوه توزيع تعداد ٢٢٠ کار انجام شده در بازه زماني ١٣٧٢ تا پايان سال ١٣٩٠ نشان مي دهد که صرفنظر از نوسانات اندک، روند مطالعات صورت گرفته در اين حوزه صعودي بوده و در واقع علاقه به سازه کيفيت زندگي در تحقيقات آنها در حال افزايش است .
اگرچه با توجه به جدول شماره (٢) تنها ٩٧ کار منتشر شده در زمينه مطالعات علوم اجتماعي در ايران با عنوان موضوعي يا چکيده کيفيت زندگي وجود دارد ولي بايد گفت که مطالعات اجتماعي همواره با مولفه هاي کيفيت زندگي و سنجش آنها به صور مختلف در ارتباط بوده اند.
M. , et al (2002), "Determinants of subjective quality of life among rural adolescents: a development perspective", Social indicators research, No 61: 79-95.