چکیده:
تصویرپردازی یکی از موثرترین شیوه های بیان ادبی است . امام علی(ع ) از تصویر هنری به عنوان ابزاری برای بیان اندیشه های دینی استفاده کرده و در پرتو آن معانی و مفاهیم انتزاعی را در قالب عباراتی محسوس و عینی تجسم بخشیده اند. در این نوشتار، پس از بیان مفهوم تصویر و عوامل موثر بر آن ، تصویرپردازی را در نامه های امام (ع ) به معاویه مورد بررسی قرار میدهیم . از مهم ترین یافته های این پژوهش میتوان به تاثیر عمده صور خیال در ترسیم تصاویر اشاره نمود، که از این میان به کارگیری تشبیهات حسی و انواع استعاره ، سهم عمده ای را در خلق تصاویر داشته است . علاوه بر این امام (ع ) از ابزارهای مختلف دیگری نیز برای به تصویر کشیدن افکار خود بهره برده اندکه اغراق ، توصیفات دقیق و تقابل تصاویر، از مهم ترین آن ها به شمار میرود. همچنین نمیتوان از تصاویر شنیداری و تاثیر موسیقی که در تکرار و هماهنگی صوت با معنا نمود یافته است غافل شد.
خلاصه ماشینی:
"تصویرپردازی ابزار مهمی برای نگارش آثار ادبی به شمار میرود، اما بدیهی است که هدف امام (ع ) از نگارش نامه ها خلق اثر ادبی نبوده است ، بلکه ایشان از تصویرپردازی به عنوان شیوه ای مؤثر برای بیان حقایق و انتقال مضامین استفاده کرده اند که باعث افزایش گیرایی کلام در دل و جان مخاطب میشود.
تکرار اشتقاقی از شایع ترین انواع تکرار در نامه های امام (ع ) به معاویه است و موجب ثبوت و پایداری معنا در ذهن مخاطب میشود و نقش مؤثری در تأکید آن دارد که نمونه هایی از آن را ذکر میکنیم : «إنه بایعنی القوم الذین بایعوا أبابکر وعمر وعثمان علی ما بایعوهم علیه » و«فإن خرج عن أمرهم خارج بطعن أو بدعۀ ردوه إلی ما خرج منه » و«وولاه الله ما تولی» و«إلا أن تتجنی فتجن ما بدا لک » (نامه ی ٦).
نتیجه گیری نامه های امام علی(ع ) به معاویه با سبک و سیاق ادبی نگاشته شده است و از ویژگیهای عمده آن ترسیم تصاویر زیبایی است که باعث تأکید پیام و پایداری آن در ذهن مخاطب میشود.
از آن جا که مخاطب این نامه ها معاویه است و از دشمنان امام علی(ع ) به شمار میرود، استفاده از تمثیل های مختلف برای ارائه ادله و حجت عقلی و اقناع او و همچنین تأکید کلام با استفاده از شکل های مختلف سخریه و فخر و عتاب و نکوهش که غالبا در انواع تشبیه و استعاره نمود یافته است ، همگی با مخاطب نامه ها تناسب تام دارد."