چکیده:
گسترش سریع فناوری در قرن بیست و یکم و رواج روزافزون مشکلات بشری ما را بر آن می دارد که، بیش از هر چیز، به آن چه به منزله دانش در اختیار کودکان قرار می دهیم حساس شویم و این دانش را با مهارت های معنوی و قدرت تشخیص و تمیز اندیشمندانه همراه کنیم. از آن جا که متخصصان سازمان بهداشت جهانی انسان را موجودی زیستی، روانی، و معنوی تعریف کرده اند، متاسفانه در عملکرد نظام آموزشی رایج، به نظر می رسد انتقال منابع انبوه دانش کم تر به معرفت هستی شناسانه و وجودگرایانه مزین است. هوش معنوی یکی از دستاوردهای ارزش مند محققان در چند سال اخیر است و توانسته پرده از بسیاری رمز و رازهای پیچیده ذهن آدمی بردارد و ریشه بسیاری از رفتارهای آدمی را بیابد. در چند سال اخیر، در پی توجه به حیطه معنویت، به منزله حوزه ای هوشمندانه، آثار درخور توجهی در زمینه هوش معنوی پدید آمده است، اما اکثریت آن ها بر اساس نگرش های معنوی افراد بالغ و بزرگ سال تالیف و تحقیق شده اند و منابع و مآخذ بسیار کمی پیرامون رشد معنوی کودکان وجود دارد. این در حالی است که متخصصان در این زمینه بی توجهی به معنویت را، در پرورش موجود انسانی، یکی از نگرانی های اصلی موسسات آموزشی و درنهایت دغدغه ای برای جامعه می دانند. شواهد متعددی دال بر منافع پرورش این جنبه از هوش در دوران کودکی و تمایل کودکان به آن است. این مقاله بر آن است که، ضمن توصیف و تعریف هوش معنوی، به اهمیت پرورش این جنبه از هوش در دوران کودکی بپردازد و امکان دست یابی به این هدف را از طریق اجرای برنامه «فلسفه برای کودکان» بررسی کند.
خلاصه ماشینی:
این مقاله بر آن اسـت کـه ، ضـمن توصیف و تعریف هوش معنوی، به اهمیت پـرورش ایـن جنبـه از هـوش در دوران کودکی بپردازد و امکان دست یابی بـه ایـن هـدف را از طریـق اجـرای برنامۀ «فلسفه برای کودکان» بررسی کند.
اگرچه گاردنر به وجود هوش معنوی با دیدة شک مینگریست (٤٩ :٢٠٠٠ ,Mayer)، اما طی سالهای اخیر محققان بسـیاری در زمینـۀ وجـود ایـن هـوش در سـاختار ذهـن بشـر کتابهای متعددی نوشته انـد کـه در اغلـب آنهـا از معنویـت بـه منزلـۀ بخشـی خـاص و مغفولمانده در حوزة شناختی یاد شده است .
خصوصا به شروع پرورش این جنبه از هـوش از دوران کودکی اصولا با دیدة شک نگریسته میشود؛ بنابراین در ایـن جـا مـا بـا دو سـؤال اساسی مواجهیم که در این مقاله تلاش میکنیم به آنها پاسخ دهیم : ـ آیا پرورش هوش معنوی در سنین کودکی امکانپذیر و ضروری است ؟ ـ آیا مؤلفه های هوش معنوی با برنامۀ آموزشی فلسفه برای کودکان هـم سوسـت ؟ و بـه عبارتی، آیا میتوان از طریق این برنامه به مؤلفه های هوش معنوی در کودکان دست یافت ؟ ٢.
شیوههای آموزشی هریک از این پیشگامان با دیگری تفاوتهایی دارد، اما همۀ آنها متفق القولاند که سؤالات کودکان بایـد در قلـب برنامـۀ درسی مدرسه باشد، اما متأسفانه آنچه مشاهده میشود این است که مدارس، به جـای توسعۀ معنویت ، به مکانی برای تجمع صرف دانش ، آمـار، و ارقـام تبـدیل شـده اسـت (١٩٩٩ ,Palmer ;١٩٩٩ ,Glazer ;٢٠٠١ ,Egan).