چکیده:
بررسی و شناخت بلایای طبیعی ماسوله گیلان
رمضانی گورابی بهمن*
* دانشگاه آزاد اسلامی رشت
شهرک ماسوله در حدود 60 کیلومتری مرکز استان گیلان (رشت) و در 30 کیلومتری جنوبغربی شهرستان فومن در ناحیهای کوهستانی و جنگلی با ارتفاع 1050 متر از سطح دریاهای آزاد در دامنهای صخرهای با معماری منحصر به فرد در ایران و حتی در جهان قرار گرفته است. این شهرک از نظر هماهنگی معماری با محیط طبیعی و جغرافیایی خود بینظیر بوده و طی شماره 1090 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. لذا حفظ و نگهداری و تماشای این مجموعه در وضعیت کنونی و آینده از اهمیت بالایی برخوردار میباشد. ولی این شهرک در حال حاضر مواجه با خطرات طبیعی نظیر ریزش سنگ، سیل، رانش روانه کلی، زلزله، تصرف به منظور توسعه عمرانی و انسانی مواجه میباشد که احتمال خطر را در این ناحیه به حداکثر میرساند. از طرفی شواهد نشان میدهد که مکان اصلی ماسوله در 5 کیلومتری بالاتر از ماسوله جدید ماسوله قدیم با آثار و بقایای انسانی از قبیل سنگ کوره وجود داشته است که در حال حاضر جزو آثار باستانی محسوب میگردد و باید محافظت گردد. این مکان به دلایل طبیعی ویران شده و ماسوله جدید در فاصله 5 کیلومتر پایینتر از مکان قبلی بنا شده است.
در طول 90 سال اخیر 120000 نفر در ایران جان خود را با حوادث طبیعی از دست دادهاند و حدود 300000 خانه مسکونی تخریب شده است درصورتیکه در جنگ تحمیلی عراق به ایران 400000 واحد مسکونی از بین رفته است و در 25 سال اخیر 6 درصد تلفات جانی ناشی از حوادث طبیعی جهان مربوط به ایران بوده است و از 40 نوع بلای طبیعی موجود در جهان 36 نوع آن در ایران به وقوع پیوسته است.
شناسایی خطرات طبیعی ماسوله از روش مطالعات میدانی و با استفاده از مطالعات اسنادی و آمارهای هواشناسی و هیدرولوژیکی در چارچوب اجرای یک طرح پژوهشی در دانشگاه آزاد اسلامی رشت در سال 1380 بوده است.
این مقاله کوشش دارد ضمن معرفی مکان جغرافیایی ماسوله قدیم به دانش پژوهان خطرات طبیعی که در چارچوب جغرافیای طبیعی ماسوله جدید را تهدید میکند شناسایی نموده و آن را به برنامهریزان معرفی نماید تا همواره آیندگان نشانی از گذشته نیاکان خود داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"عنصر باران و درجه حرارت با&%07512OJTG075G% توجه به شیب توپوگرافیک و پوشش گیاهی ناحیه،مسایل سیلاب،رانش و لغزش وهوازدگی و سقوط سنگ را در حوضه شهرک ماسوله هدایت میکنند و باید عملیاتحفاظتی همواره مورد نظر قرار بگیرد.
جدول 2 احتمال دوره برگشت 2 تا 100 سال (به تصویر صفحه مراجعه شود)با توجه به جدول دیده میشود که حجم جریان از 545/5 میلیون مترمکعب تا1169/6 میلیون مترمکعب و ارتفاع ریزشی در واحد سطح از 13/6 تا 29/2 میلیمتر متغیرمیباشد که مسیر عبور رودخانهها باید این امکان عبور را فراهم نماید.
چرا سیل ماسوله در سال 1377در ماه مرداد به وقوع پیوست؟در صورتی که در روزهای ماقبل و مابعد و روز حادثه در داخل حوضه و حوضههای مجاور آنها در حدود 2 میلیمتر بارندگی ثبت شده است.
ریزش و سقوط سنگ دیواره سنگی و ریزشی در ناحیه شمال شرقی با توجه به هوازدگی فیزیکی و شیمیاییحرکات تکتونیکی،نداشتن پوشش گیاهی از خطرات بالقوه و بالفعل محسوب میگردد که تخته سنگها با توجه به توپوگرافی و شیب مستقیما به طرف شهر هدایت میشوند.
2. ریزش سنگهای ریز و مواد ریزدانه به داخل آبراهه موجبات بالا آمدن کف آبراههو افزایش شیب در طول مسیر هدایت آبراهه در قسمتهای شمالی شهرک شده است.
چنانچه تمهیدات لازم بهعمل آورده نشود به صورت طبیعی با افزایش وزن و شیب ارتفاعی آن و یا در اثرحرکات تکتونیکی این توده گلولای به طرف پایین به حرکت در خواهد آمد ومستقیما به داخل شهرک خواهد رفت و باعث از بین رفتن مساکن و هرگونه سایلموجود در مسیر خود خواهد شد."