چکیده:
در این تحقیق که یک مطالعه درزمانی و همزمانی است ، به سبک شناسی ویژگیهای صرفی نثر تاریخ بیهقی پرداخته ایم و سپس نتایج پژوهش را با ویژگیهای صرفی نثر فارسی معاصر مقایسه کرده ایم . در مقایسه ویژگیهای صرفی نثر این دو دوره دیده میشود که زبان فارسی تحولات صرفی زیادی را پشت سر گذاشته است . این تحولات تصریف و واژه سازی را شامل میشود که به لحاظ تصریف امکانات تصریفی زبان فارسی با گذشت زمان محدودتر شده است و فرآیندهای واژه سازی در خصوص افعال پیشوندی به سه صورت حفظ فعل پیشوندی، حذف پیشوند و حذف فعل پیشوندی فعال بوده است و از سوی دیگر در این دو دوره از تعداد و بسامد افعال بسیط و پیشوندی کاسته شده و افعال مرکب جایگزین افعال بسیط و پیشوندی شده است . نیز معلوم میشود که برخی از وندهای تصریفی در فارسی معاصر در گذشته کلمه مستقلی بوده است و نیز برخی از وندهای تصریفی باگذشت زمان نقش خود را از دست داده اند و به ساخت تیره تبدیل شده اند. از نتایج تحقیق حاضر میتوان در مطالعات تاریخی زبان فارسی و ترسیم جریان تحولات تاریخی زبان فارسی و همچنین در تهیه منابع تاریخی این زبان بهره برد
خلاصه ماشینی:
افعال پیشوندی فارسی کلاسیک را در تحول به فارسی معاصر از سه نظر میتوان بررسی کرد: الف ) حذف پیشوند فعلی: بعضی از افعالی که در فارسی امروز به صورت ساده به کار میروند، در گذشته دارای ساختاری پیشوندی بوده اند: دیگر روز دوشنبه جاسوسان دررسیدند (ص ٦٨١) ب ) حذف فعل پیشوندی: برخی فعل های پیشوندی رایج در فارسی کلاسیک در تحول فارسی معاصر به کلی متروک شده اند و در فارسی امروز فعلی که به معنای آنها به کار میرود، فعل مرکب است : و در خون این مشتی غوغا که فرازآورده ای مشو (ص ٣٥) (جمع کرده ای) ج ) حفظ فعل پیشوندی: از بلخان کوه درآمدند با بسیار ترکمانان دیگر (ص ٥٠٨) به لحاظ معنایی نیز باید گفت که گاهی افعال پیشوندی در جریان انتقال ، یا در معنی مخالف به کار میروند؛ مانند: گروهی مردم که گرد او درآمده اند (ص ٧١) در فارسی معاصر «درآمدن » به معنای «خارج شدن » است ؛ مانند: از خانه درآمدم .
٢-٢ اسم اسم در فارسی کلاسیک دارای ساختاری پسوندی است و با مشخصه های زیر تصریف میشود: الف ) حالت اضافی: استفاده از کسرة اضافه که من حق خطاب وی نگاه داشتمی (ص ١٦٣) گاهی در این دوره در حالت وصفی برای تأکید صفت مقدم بر موصوف آورده میشود که در این صورت کسرة اضافه دیگر به کار نمیرود و حذف میگردد؛ مانند: و سخت نادر نامه یی بود (ص ٦٨١) ب ) شمار: استفاده از نشانه های جمع ساز (- ها، - ان ، - ات ) ...