چکیده:
کوهستان شاهو در شمال غربی استان کرمانشاه واقع است.منابع غنی آب و خاک، تنوع
اقلیمی و زمینشناسی در آن قابل توجه است.این مطالعه به منظور بررسی مورفومتری شبکه
آبراههای و ارتباط کمی این عوارض خطی با لیتولوژی، و ساختمان زمینشناسی انجام
گردید.شبکه آبراههای و الگوی مکانی در ارتباط با لیتولوژی، گسل، توپوگرافی و اقلیم
شکل میگیرد.به طور کلی شبکهها را به درختی، موازی، داربستی، شعاعی(همگرا و
واگر)و...تقسیم میکنند.ماهیت این تقسیمبندی کیفی است و هدف اصلی در این مطالعه
بررسی کمی و تعیین الگوی کمی این شبکه در زیر حوضه کوچک و تعیین نقش لیتولوژی،
ساختمان و اقلیم در ایجاد و توسعه آنهاست.پس از رقومی کردن نقشههای توپوگرافی،
آبراههها ترسیم و بانک اطلاعات توصیفی برای آنها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی
تهیه گردید.این بانک شامل طول و رتبه هر یک از شاخهها بود.متغیرهای طول و زاویه
برخورد شاخهها در هر زیر حوضه محاسبه گردید.از روشهای آماری برای تعیین میزان
تشابه زیر حوضهها در بحث زاویه برخورد شاخهها استفاده گردید.وقتی دو حوضه نزدیک
به هم باشند، یک وابستگی خوشهای ایجاد مینمایند و نقطه وسط بین آنها مرکز ثقل این
وابستگی خوشهای میباشد.درجه ترکیب آنها تحت عنوان توالی زوجی شناخته شده و به کمک
نمودار چند شاخهای میتوان آن را نشان داد.برای محاسبه این روابط از نرم افزار
SSPS استفاده شده است.مقادیر حاصل از محاسبات تراکم زهکشی نشان میدهد که حوضههای شماره 8، 9 و 12
گروههای تک محسوب میشوند.گروههای 8 و 9 به لحاظ ضریب بالای زهکشی و تک گوره
شماره 12 به لحاظ فقر نسبی شبکه هیدروگرافی قابل توجه میباشند.توزیع ضریب تراکم
زهکشی در سایر حوضهها طوری است که خوشه واحد تشکیل میدهند به عبارت بهتر 17 زیر
حوضه باقیمانده در یک گروه قرار میگیرند.
خلاصه ماشینی:
"(2) (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 1 مساحت زیر حوضههای رتبه سوم سریاسجدول 2 طول شاخههای رتبه 1 در زیر حوضه رتبه سوم-سریاس برحسب سانتیمتر روی نقشهانحراف معیار ds ، چارک اول 1Q ، چارک سوم 3Q ، طول قطعات آبراههای l ، تعداد قطعات میانگین M ، میانه eM ، آبراههای N (به تصویر صفحه مراجعه شود) آبراهههای رتبه 1 و شبکه آبراههای همراه این نوع آبراهه اهمیت ویژهای در تشخیص حساسیت لیتولوژی به فرسایش دارد(رضایی مقدم، 1974، 115).
شکل 4 دندروگرام مساحت زیر حوضههای رتبهسوم-شاهو(سریاس) طبقهبندی زیر حوضهها برحسب تراکم زهکشی و زاویه برخورد (4) شاخهها عوامل کنترل کننده آبراههای سهم مهمی در گسترش شاخهها دارد، تعیین سهم هر یک از عوامل(اقلیمی، زمینشناسی و زمین شاختی و...
(4) (به تصویر صفحه مراجعه شود) تراکم زهکشی در سایر حوضهها طوری است که خوشه واحد تشکیل میدهند به عبارت بهتر 17 زیر حوضه باقیمانده در یک گروه قرار میگیرند.
شکل 5 دندروگرام تراکم زهکشی زیر حوضههای رتبه سوم-سریاس (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 3 مقادیر زوایای برخورد آبراههها برحسب درجه**عناوین لاتین مختصر سر ستونهای جدول به ترتیب از راست به چپ میانگین، میانه، انحراف معیار و چارک سوم اشاره دارد.
جالب است به تراکم زهکشی در زیر حوضههای دوازده و بیست برای آشکارسازی تفاوتهای آنها اشارده شود، زیر حوضه حساس به فرسایش میباشد(آهکهای نخودی نسبتا ضخیم که با سیمانی از رس به هم چسبیدهاند)که به طور دگر شیب روی آهکهای مارنی با لایهبندی نازک قرار دارند."