چکیده:
تحلیل عاملی تکنیکی است که کاهش تعداد زیادی از متغیرهای وابسته بههم را به تعداد کوچکتری از ابعاد پنهان یا مکنون امکانپذیر میسازد. هدف اصلی آن، کاربرد کوچکترین مفاهیم تبیینکننده بهمنظور تبیین بیشینة مقدار واریانس مشترک در ماتریس همبستگی است. مفروضة اساسی تحلیل عاملی این است که عاملهای زیربنایی متغیرها را میتوان برای تبیین پدیدههای پیچیده بهکار برد. همبستگیهای مشاهده شده بین متغیرها، حاصل اشتراک آنها در این عاملهاست. هدف تحلیل عاملی تشخیص این عاملهای مشاهدهناپذیر بر پایة مجموعهای از متغیرهای مشاهدهپذیر است.تحلیل عاملی، متغیرهای وابستة از قبل تعیینشدهای ندارد. موارد استفادة تحلیل عاملی را به دو دستة کلی میتوان تقسیم کرد: مقاصد اکتشافی و مقاصد تاییدی. اگر هیچ حدسی از ساختار روابط میان متغیرها وجود نداشته باشد، از «تحلیل عاملی اکتشافی» استفاده میشود. اما اگر متغیرها براساس ابعاد شناختهشدهای بارگذاری شده باشند، باید از «تحلیل عاملی تاییدی» استفاده کرد
خلاصه ماشینی:
"زیرا تعداد زیادی از متغیرهای اندازهگیری شدة «همپوش» را به مجموعة کوچکتری از عوامل کاهش میدهد تحلیل عاملی چیست؟ تحلیل عاملی نامی عمومی است برای برخی روشهای آماری چندمتغیره که هدف اصلی آنها، خلاصه کردن دادههاست.
(گال و همکاران، ۱۳۹۰: ۷۷۸) مفاهیم کلیدی در تحلیل عاملی در ادامه به چند اصطلاح مهم و عمده در تحلیل عاملی اشاره میشود (کلانتری، ۱۳۹۱: ۲۸۳): ( اشتراک۳: میزان واریانس مشترک بین یک متغیر با سایر متغیرهای بهکار گرفته شده در تحلیل عاملی است.
چنانچه هدف پیدا کردن متغیرهای مکنون یا سازههای یک مجموعه متغیر اندازهگیری شده (نمرة سؤالات یک آزمون یا ریزنمرات آزمون) باشد، از «تحلیل عاملی اکتشافی»۱۰ استفاده میشود.
مدل تحلیل مؤلفههای اصلی زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که هدف محقق تلخیص متغیرها و دستیابی به تعداد محدودی عامل برای اهداف پیشبینی باشد.
(کلانتری، ۱۳۹۱: ۲۸۹) در «تحلیل عامل تأییدی»۱۲ که هدف پژوهشگر تأیید ساختار عاملی ویژهای است، دربارة تعداد عاملها بهطور آشکار فرضیهای بیان میشود و برازش ساختار عاملی مورد نظر در فرضیه، با ساختار کوواریانس متغیرهای اندازهگیری شده مورد آزمون قرار میگیرد.
اگر متغیرها تحلیل عامل شده باشند، خصوصا اینکه گسترة پاسخهای مورد بررسی خیلی محدود باشد (برای مثال، آزمونهای دوگزینهای درست- نادرست)، و توزیعهای متغیر در «چولگی»۱۴ متفاوت باشند، این فرض ممکن است رعایت نشود.
(نظری و مختاری، ۱۳۸۸: ۲۴) پایان قسمت اول چنانچه هدف پیدا کردن متغیرهای مکنون یا سازههای یک مجموعه متغیر اندازهگیری شده (نمرة سؤالات یک آزمون یا ریزنمرات آزمون) باشد، از «تحلیل عاملی اکتشافی» استفاده میشود."