چکیده:
مقاله گونهشناسی جوامع از نگاه فارابی ابتدا به مرور دیدگاههای هستیشناسی، معرفتشناسی و اصول و الگوی نظری وی پرداخته است که در شماره گذشته مجله از نظرتان گذشت. اکنون و در بخش پایانی مقاله انواع جوامع فاضله و نافاضله از نگاه فارابی تشریح شده است. در این میان دیدگاه فارابی در مورد انواع جوامع نافاضله یا گمراه که در واقع آسیبشناسی وی از جوامع زمان خود بوده بسیار جالب توجه است، و بهنظر میرسد که نقطه عطف اندیشههای فارابی را نه در مدل آرمانی او از مدینه فاضله که باید در آسیبشناسی او از جوامع فاسد و گمراه دانست. شرح و بسط این موضوع را با هم در ادامه مقاله پی میگیریم.
خلاصه ماشینی:
"در این میان دیدگاه فارابی در مورد انواع جوامع نافاضله یا گمراه که در واقع آسیبشناسی وی از جوامع زمان خود بوده بسیار جالب توجه است، و بهنظر میرسد که نقطه عطف اندیشههای فارابی را نه در مدل آرمانی او از مدینه فاضله که باید در آسیبشناسی او از جوامع فاسد و گمراه دانست.
بهعبارت دیگر، مدینة فاضله اجتماعی است که افراد آن سعادت را میشناسند و در اموری که آنها را به این غرض و غایت برساند، تعاون دارند.
(تنهایی، ۱۳۸۳: ۲۰۲) اینگونه جوامع با توجه به تأکیدی که بر یکی از کارهای نادرست دارند، خود به شش دستة کوچکتر بخش میشوند: الف جامعة ضروریه: دنیاطلب هدف مردم در این نوع جامعه بهدست آوردن ضروریات و لوازم زندگی و رفع نیازهای جسمانی است یا آنچه به قول فارابی «قوام تن انسانها» را سبب میشود؛ خواه از راه مشروع خواه نامشروع.
» (فارابی، ۱۳۶۱: ۲۸۱) د جامعة کرامت: فضلفروشی در اینگونه جوامع افراد و رئیس جامعه ممکن است هرگونه عمل درست و نادرست، و سخت یا آسانی را انجام دهند و احتمال هیچگونه نفع یا فایدهای را نیز نخواهند؛ جز آنکه بهخاطر انجام آن عمل مورد توجه و احترام دیگران قرار گیرند و به حیثیت والای اجتماعی دست یابند و با این احترام و کرامت در میان قوم خود و دیگران آوازه گیرند."