چکیده:
«سکناگزینی» مفهومی فراتر از داشتن یک سرپناه است. این مقوله از منظر پدیدارشناسی، نه تنها به منزلهی برقراری ارتباط با دیگران است، بلکه ارتباط با خانه را نیز در بر میگیرد. در فرهنگ ایرانی، خانه همواره محلی برای ظهور و شکلگیری خانواده محسوب میشود. در اسلام همواره، به خانه، به دید یکی از نیازهای اساسی انسان توجه و از آن، به مانند مکانی برای رسیدن به آرامش یاد شده است. پژوهش حاضر که آن را با روش منطقیتحلیلی نگاشتهایم، تحلیلی بر مباحث مربوط به معماری و مفاهیم «سکونت» و «مسکن» در سه شاخهی اسلام و فرهنگ ایرانی و نظریات پدیدارشناسان است. در این مقاله کوشیدهایم مبانی فلسفی سکناگزینی را از دیدگاه اندیشهی فلسفی پدیدارشناسی نشان دهیم و سپس از منظر ارزشهای اسلامیایرانی بررسی کنیم.
خلاصه ماشینی:
"در واقع ساختار اصلی فرهنگ سکونت ایرانی، تحت تأثیر موارد مطرح شکل گرفته است که نمود آنها در معماری سنتی نیز به خوبی مشاهده میشود.
باید به این واقعیت مسلم توجه داشت که مسکن نه به عنوان سرپناه، بلکه به مثابه وسیلهای است که میباید معیارهای اساسی لازم را برای ایجاد پیوند میان زندگی خانواده و محیط دارا باشد.
این اصل نیز در معماری مسکن سنتی، با پیشبینی فضایی مجزا برای مهمان، به نام «بیرونی» رعایت شده و نمود کالبدی آن، در تمام الگوهای مسکن سنتی قابل مشاهده است.
زیبایی در مسکن سنتی در شیوهی بیان و صورت آن، با استفاده از خطوط، رنگ و طرحهای هندسی به منصهی ظهور میرسد که در پس آنها، معانی باطنی مستتر است که موجب سیر و رسیدن به حقیقت نهفته در آن میشود؛ جایی که معمار سنتی بهشت و زیبایی آن را با استفاده از هندسه، به اندرون و قلب خانه وارد میکند تا مورد شهود و تعقل انسان شود.
اگر نظریهای که خانه را همچون نمادی از «خود» میداند، صحیح باشد، گامی در جهت تبیین مسألهی زیر برداشته شده است: چرا خانه برای بیشتر مردم، این قدر شریف و مورد احترام است و چرا آنها در برابر تغییر در شکل اصلی خانهای که خودشان، پدرانشان و اجدادشان از همان ابتدا در آن زندگی میکردهاند، مقاومت میورزند؟ یونگ دریافت که هرچه یک نماد، قدیمتر و همگانیتر باشد، تغییرناپذیرتر است.
در مکتب اسلام، بیشتر از آن که به رابطهی روانی بین انسان و خانه پرداخته شود، نقش خانه، به عنوان کوچکترین واحد اجتماع، در کمک به آسایش و آرامش افراد خانواده و نیز حفاظت از بنیان آن و ایجاد محیطی خصوصی برای سایر فعالیتهای فردی و جمعی افراد آن مورد توجه قرار گرفته است."