چکیده:
چکیده یکی از رویکردهای جدید نقد ادبی که در نتیجهی تحول بنیادین در ساختار نقد قدیم در غرب رواج پیدا کرد، نظریهی بینامتنی است. این نظریه که در اواخر دههی شصت میلادی از سوی ژولیا کریستوا مطرح گردید، حاکی از جذبههای هر متن، با بسیاری از متون دورههای مختلف معاصر یا پیش از خود است و یا به عبارتی دیگر، هر متنی، بینامتنی است. این نظریه اکنون با عنوان «تناص» در نقد عربی معروف شده است و با توجه به تعامل تنگاتنگ متون فارسی و عربی، این پدیده در ادبیات فارسی نیز میتواند معیار بررسی و نقد قرار گیرد. تأثیرپذیری لفظی و معنوی ابن یمین از مضامین آیات قرآنی و احادیث اهل بیت(ع) بهویژه امام علی(ع)، در اشعار وی به فراوانی دیده میشود. این اثرپذیری، باعث شکلگیری انواع و اشکال بینامتنی در اشعار وی گشته است که در اغلب موارد، به شکل آگاهانه و مستقیم صورت پذیرفته است. پربسامدترین نوع بینامتنی در اشعار ابن یمین از نوع نفی متوازی یا امتصاص است که در این نوشتار، برخی از آنها تبیین و تحلیل شده است تا تاکیدی باشد بر پیوند عمیق و ناگسستنی فرهنگ و ادب پارسی با مناهل قرآن و اهل بیت(ع). واژههای کلیدی: ابن یمین فریومدی، بینامتنی، حدیث، قرآن.
خلاصه ماشینی:
"»(طباطبایی، ١٩٩٧: ج ١٧:٦) ابـن یمین در برخی از اشعارش به این قضیه اشاره می کند وامام علی (ع ) را مقصود این آیه میداند؛ به طوری که او به حق ، از طرف پیامبر(ص ) و همین طور به نص صریح قـرآن ، امام وپیشوای مسلمانان است وهیچ شکی در آن وجود ندارد: ب ) متن حاضر: مرتضــی را دان ولــی اهــل ایمــان تــا ابــد چــــون ز دیــــوان ابــــد دارد مثــــال إنمــــا (ابن یمین ، بی تا:٨) آن که در حـین صـلوه از مـال خـود دادی زکـوه جــز علــی را کــس نمــی دانــم بــه نــص إنمــا (همان :١٠) او به استحقاق امـام اسـت وبـه نـص مصـطفی بر سـر ایـن موجـب نـص نیـز حکـم إنماسـت (همان :٣٩) ج ) رابطه ی بینامتنی : شاعر از آیه ی فوق ، تنها به یک کلمه ، آن هم «إنما»، بـا مـتن غایـب بـه شـکل آگاهانـه ارتباط برقرار نموده وبینامتنی آشکاری را با آیه ی شریفه به نمایش گذاشـته اسـت کـه سیاق متن وهمین یک کلمه کافی است تـا مخاطـب را بـه مـتن غایـب بکشـاند وبـه رابطه ی بینامتنی آن دو پی ببرد؛ رابطه ای که باز هم همانند نمونه های پیشین ، از نوع نفـی جزیی یا اجترار است ؛ به طوری که با یک کلمـه مـتن غایـب را بـه طـور کامـل ، متـذکر میشود."